DỊCH THƠ HẠ TRI CHƯƠNG

DỊCH HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

CỦA HẠ TRI CHƯƠNG

Hạ Tri Chương (chữ Hán: 賀知章; 659 - 744), người Vĩnh Hưng, Việt Châu (nay là Tiêu Sơn, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc), tự Quý Chân (季真), hiệu Thạch Song (石窗), cuối đời xưng hiệu là Tứ Minh cuồng khách (四明狂客) là một thi nhân nổi tiếng thời Đường. Đương thời, ông cùng với Trương Húc, Trương Nhược Hư, Bao Dung được gọi là Ngô trung tứ sĩ (Bốn danh sĩ đất Ngô). Hạ Tri Chương còn là bạn vong niên với Lý Bạch, dù hơn Lý đến hơn bốn chục tuổi. Tương truyền, khi đọc đến các bài thơ Thục đạo nan, Ô thê khúc, ông cảm thán nói Lý: "Này con trai, cậu chính là tiên mắc đọa (Trích tiên nhân)". Hai người kết bạn rất thân.

Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông trong lịch sử văn học Trung Quốc là hai bài thơ theo thể thất ngôn tứ tuyệt có tên gọi là Hồi hương ngẫu thư (Về quê tự dưng viết).Sách Toàn Đường thi sưu tầm lại được 20 bài thơ, trong đó hai bài Hồi hương ngẫu thư là nổi tiếng nhất, được ông sáng tác khi từ quan về quê thăm nhà sau hơn năm mươi năm xa cách.

回鄉偶書其一 Hồi hương ngẫu thư kỳ 1

少小離家老大迴，Thiếu tiểu ly gia, lão đại hồi,
鄉音無改鬢毛摧。Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
兒童相見不相識，Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
笑問客從何處來。Tiếu vấn, khách tòng hà xứ lai?

Dịch nghĩa

Tuổi trẻ ra đi, già mới về,
Giọng nhà quê vẫn không đổi, râu tóc đã rụng hết.
Trẻ con trong thấy, không nhận ra,
Cười hỏi, khách từ phương nào đến?

Dịch thơ

Trẻ đi già mới trở về
Tóc râu rụng hết giọng quê vẫn còn
Về làng gặp lũ trẻ con
Chúng cười hỏi lão người phương nào về ?

Đỗ Đình Tuân dịch thơ

回鄉偶書其二 Hồi hương ngẫu thư kỳ 2

離別家鄉歲月多，Ly biệt gia hương tuế nguyệt đa,
近來人事半消磨。Cận lai nhân sự bán tiêu ma.
惟有門前鏡湖水，Duy hữu môn tiền Kính hồ thuỷ,
春風不改舊時波。Xuân phong bất cải cựu thời ba.

Dịch nghĩa

Xa cách quê nhà đã nhiều năm tháng,
Gần đây xóm làng con người nửa đã thay đổi mất.
Duy chỉ có Kính hồ ở trước cửa,
Gió xuân về vẫn không thay đổi con sóng xưa.

Dịch thơ

Xa quê mấy chục năm liền
Gần đây người vật đều thêm tồi tàn
Duy còn hồ Kính trước làng
Gió xuân vẫn gợn những làn sóng xưa.

Đỗ Đình Tuân dịch thơ

16/08/2021
Đỗ Đình Tuân