Mấy vế đối hay trong mùa đối mới

Trước hết phải kể đến vế đối của thày Nguyễn Minh Tư: “Hào hứng hò, hào hứng hét, hào hứng hoan hô”. Vế này thày Tư dùng với hai mục đích: thứ nhất là để đối lại vế ra của Đỗ Đình Tuân “Nhẩn nha đọc, nhẩn nha chơi, nhẩn nha nhấm nháp”. Ở mục đích này vế đối của thày Tư trội hơn vế ra ở chỗ cả hai động từ ở tiểu vế 1 (hò) và tiểu vế 2 (hét) cũng đều có phụ âm đầu là hờ (h) làm cho cả vế đối đều chung phụ âm đầu. Về mặt câu chữ đây là một câu đối chuẩn. Hơn thế nữa về mặt ý nghĩa cũng rõ ràng chặt chẽ và hợp lý. Bởi “hò”,  “hét”, “hoan hô” đều là những động từ thể hiện cùng một trạng thái tâm lý “hưng phấn”. Có thể nói đây là một vế đối rất trọn vẹn. Nếu đem ghép với vế ra sẽ thành một cặp đối rất đẹp:

-Nhẩn nha đọc, nhẩn nha chơi, nhẩn nha nhấm nháp

-Hào hứng hò, hào hứng hét, hào hứng hoan hô                 

              (Đỗ Đình Tuân-Nguyễn Minh Tư)
Còn mục đích thứ hai là thày Tư muốn mời mọi người đối lại vế này để cùng vui. Theo dõi trên Tri Ân, tôi mới thấy có Tạ Anh Ngôi đối lại: "Hân hoan hát, hân hoan hô, hân hoan hò hẹn". Ở vế đối này riêng về mặt chữ nghĩa thì tạm gọi là được nhưng ý nghĩa thì còn vênh váo lắm, nghe chưa ổn. Hân hoan hát thì được. Nhưng hân hoan hô thì có lẽ chưa ổn. Bởi trong văn cảnh này chữ "hô" có nghĩa là "kêu to", chứ không phải là "hoan hô". Tương tư "hân hoan hò hẹn" cũng rất khó chấp nhận. Bởi hân hoan là trạng thái tâm lý hào hứng. Còn hò hẹn chỉ là sự nhắn gửi, hoặc hứa hẹn mang tính riêng tư giữa hai cá nhân. Tình huống này thường gặp trong tình yêu trai gái như hò hẹn nhau đi chơi hoặc hứa hẹn với nhau giữ gìn tình yêu chung thủy "Tóc tơ căn vặn tấc lòng / Trăm năm tạc một chữ đồng đến xương" (Truyện Kiều). Trong trạng thái này con người ta cũng vui nhưng là thứ vui say, vui nồng nàn đắm đuối, một niềm vui hướng nội nhiều hơn, chứ không vui hướng ngoại theo kiểu hân hoan...

Thày Xuân Hiểu cũng có một vế đối chỉnh: “Thẩn thơ vịnh, thẩn thơ ngâm, thẩn thơ thưởng thức”. “Bé” Vân Anh  cũng có một vế đối đọc rất thú  “Đùng đùng quát, đùng đùng la, đùng đùng đấm đá”. Đọc nghe cứ  thấy như “ông xã” đang thượng cẳng chân, hạ cẳng tay với “bé” vậy. Có thể nói đó là những vế đối được cả về chữ lẫn nghĩa. Rất tiếc là ở cả hai trường hợp chọn vế ra để đối lại lại không chính xác. Bởi ở cả hai người đều mang vế này đối lại với vế ra là: “Nhẩn nha đọc, nhẩn nha chơi, nhẩn nha nhấm nháp”. Hãy thử đem ghép nó với vế ra:

-Nhẩn nha đọc, nhẩn nha chơi, nhẩn nha nhấm nháp;

-Thẩn thơ  vịnh, thẩn thơ ngâm, thẩn thơ thưởng thức.

                  (Đỗ Đình Tuân-Nguyễn Xuân Hiểu)

-Nhẩn nha đọc, nhẩn nha chơi, nhẩn nha nhấp nháp;

-Đùng đùng quát, đùng đùng la, đùng đùng đấm đá.

                  (Đỗ Đình Tuân-Nguyễn Vân Anh)

Đều không làm thành những cặp đối mới bởi ở chữ cuối cùng của vế đối không “đối thanh” được với về ra.Nhưng đây chỉ là lỗi ở chỗ chọn nhầm vế ra. Chỉ cần chọn vế ra là vế 2 trong cặp ra : 

“Nhẩn nha đọc, nhẩn nha chơi, nhẩn nha nhấm nháp;(1)

 Nhúc nhắc trồng, nhúc nhắc hái, nhúc nhắc nhâm nhi”(2)

Thì các vế đối trên mới kết hợp được với vế ra để làm thành một cặp đối mới được:

-Thẩn thơ vịnh, thẩn thơ ngâm, thẩn thơ thưởng thức;

-Nhức nhắc trồng, nhúc nhắc hái, nhức nhắc nhâm nhi.(2)

                 (Nguyễn Xuân Hiểu-Đỗ Đình Tuân)

-Đùng đùng quát, đùng đùng la, đùng đùng đấm đá;

-Nhúc nhắc trồng, nhúc nhắc hái, nhúc nhắc nhâm nhi.(2)

                 (Nguyễn Vân Anh-Đỗ Đình Tuân)

Năm 2012 (Nhâm Thìn) sắp qua, năm 2013 (Quý Tỵ) sắp đến. Làng Tri Ân ta dường như cũng dục dịch bước vào “mùa đối mới”. Đỗ Đình Tuân xin có vài ý nhỏ góp cùng các thi hữu trong làng. Rất mong được người làng lưu tâm cùng nhau trao đổi, mạn đàm, cùng học, cùng hành làm cho mùa đối của làng ta năm nay bội thu hơn.

Cuối cùng để góp vui, tôi xin có một vế đối lại với vế đối ấn tượng của “bé Vân Anh”:

-Đùng đùng quát, đùng đùng la, đùng đùng đấm đá

-Nghiêng ngả ngồi, nghiêng ngả ngáp, nghiêng ngả ngủ nghê.

                (Nguyễn Vân Anh-Đỗ Đình Tuân)

Và một cặp câu đối sớm để tạm gọi là góp vui trong dịp mừng năm mới sắp đến:

-Mười hai qua, mười ba lại, vòng nhật nguyệt không đầu không cuối;

-Nhâm Thìn hết, Quý Tỵ sang, xóm Tri Ân có trước có sau. 

                                         (Đỗ Đình Tuân)

 

26/11/2012

Đỗ Đình Tuân