Một bài vè dân gian "hiện đại"

Chùa Nam

Chùa Nam ⁽¹⁾ có chuyện nực cười ⁽²⁾

Có bà thủ hộ vốn người giăng hoa

Ngoại năm mươi tuổi đã già

Đốt hương quét tước vào ra hộ chùa

Cùng sư đắp đổi muối dưa

Ông sư trông thấy bà chùa cũng vui

Những điều đơn bạc ai xui

Để cho gió dập cát vùi xót xa

Có người giáo học đâu ta

Đến chùa bảo học để mà nương thân

Tuổi còn đương độ  thanh xuân

Giai ba mươi tuổi đang tuần bảnh bao

Mụ già có ý mận đào

Sớm khuya bả lả ra vào làm quen

Khi đêm đứng nấp bóng đèn

Khi ngày trông thấy lòng quên cả chùa

Thế là bỏ cả muối dưa

Bỏ sư bỏ cảnh bỏ chùa theo giai

Vãi già giáo trẻ duyên hài

Đưa nhau ra ở mái ngoài chùa Nam

Ông sư ruột nóng như than

Tu hành gặp bước gian nan thế này

Nghĩ mình niệm Phật ăn chay

Cho nên phải chịu đắng cay đường tình

Nhiều đêm thanh vắng viết kinh

Sực khi nghĩ đến phận mình mà đau

Nói ra mang tiếng tranh nhau

Để lòng luống những âu sầu vì ai

Cũng đành nhắm mắt bưng tai

Kệ cho đôi nọ hôm mai tự tình

Sớm khuya gõ mõ viết kinh

Biết thân mình biết phận mình tăng ni

Anh giai kia nghĩ cũng kỳ

Thôn trên xã dưới thiếu gì gái tân

Sao anh chẳng kết Châu Trần

Lấy bà thủ hộ đã gần sáu mươi ?

Khác gì con với mẹ nuôi

Lại còn "cậu nó", "mợ tôi"... thêm buồn

Mụ già kia có khôn hồn

Trở vê chốn cũ thiền môn mà nhờ

Kẻo mai hết độ say sưa

Tuổi già sức yếu bơ vơ giữa đường

Lạ gì những chuyện lửa rơm

Say nhau chỉ một vài hôm lại tàn

Đến khi rồng ngược mây tan

Tuổi già sức yếu ai ham hả già ?

Thôi đừng sớm nguyệt tối hoa

Trở về chốn cũ mà nhờ thiền môn.

                         Phạm Khắc Liệt ⁽³⁾

Ghi chú

1.Chùa Nam : chùa Nam Tào được xây dựng trên núi Nam Tào, thôn Dược Sơn xã Hưng Đạo, huyện Chí Linh (nay là thị xã Chí Linh)

2.Chuyện nực cười: đây là một câu chuyện tình có thật xẩy ra khoảng cuối những năm 1950, sau hòa bình lập lại (1954) tại chùa Nam.

3.Cụ Phạm Khắc Liệt, tác giả bài vè này người thôn Vạn Yên, xã Hưng Đạo, huyện Chí Linh, sinh 1909, mất 1973. Bài vè này ra đời trong một hoàn cảnh  khá đặc biệt: cụ đang chơi tổ tôm nhưng hết tiền chầu, mọi người trong cuộc biết cụ hay vận vè , lại nhân có “chuyện nực cười” ở chùa Nam bèn ra giá nếu cụ hoàn thành bài vè thì mọi người sẽ góp tiền chầu tổ tôm cho cụ. Kết quả là bài vè cũng "xong ngay" và lập tức làn truyền ra làng xóm. Sau khi có bài vè này xuất hiện, cặp "tình nhân" nọ cũng "rời nhau"  và bà vãi nọ lại trở về chùa Nam như cũ. Bài thơ được trí nhớ mọi người sau này khôi phục lại.

Ngày 2/7/2012

Đỗ Đình Tuân

(Sưu tầm)