Đền Mo (An mô, Lê Lợi, Chí Linh, Hải Dương) huyền thoại & lịch sử

         Toang đá sinh thần lừng vũ trụ

         Bay tầu qua núi đuổi quân Ô

         Bất tử trời Nam thần bậc nhất

         Sử tryền Thánh tích đất An Mô*

                                    *dịch thơ từ Trúc văn Thánh tích

Chuyện xưa kể lại rằng: có một khối đá Linh bên sườn non Ngũ nhạc, vào giờ dần, ngày tám tháng năm tự nhiên chuyển động, nứt toang đá sinh ra một hài nhi. Trẻ mục đồng dùng tay kiệu về đến đầu làng, hài nhi bay vọt lên trời (phi bồng) hóa mất. Dân làng lập đền thờ nơi Thánh sinh gọi là đền Sinh (hay đền Mẫu) nơi Thánh biến mất gọi là đền Hóa (hay đền Thánh), lấy tên húy là thánh Phi Bồng (bay lên không trung ) và ngày đá nứt là ngày trọng lễ.

Năm 1994, hai ngôi đền được nhà nước cấp bằng DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA, đền được nâng cấp trùng tu với những balo áp phích, in sách quảng bá thập phương với sự tích xin được sơ lược lại như sau:

Theo Lê Phúc biên soạn trước đây:…Đền thờ Chu Phuc Uy, ngài có công đánh giặc, phong thánh thờ tự tại đền… 

Khi hai ngôi đền được giao cho BQL di tích thị xã Chí Linh quản lý. Vào những ngày tế lễ, đọc trúc V.V... nhân đân địa phương đã góp ý với thái độ cương quyết, ông Lê Phúc sửa tích lại là:

…Đức Ngài giáng hạ 2 lần, lần đầu vào Thạch Đá hiển Thánh Phi Bồng phò tiền Lê, lần hai Ngài giáng hạ vào bà Hoàng Thị Loan (bà Loan lúc đó đã 60 tuổi, cầu tự tại đền An Mô ) sinh ra Chu Phúc Uy. Phúc Uy kháng Nguyên, Hy sinh tại Phượng Nhỡn (Bắc Giang) Mang về phối thờ cùng Thánh Phi Bồng…

Hai ngôi đền Mo hiện nay không hề có bài vị, tượng, mũ aó hay bát nhang bệ thờ nhân thần Chu Phúc. Văn thờ, sớ tấu, trúc văn và những sắc phong đều tước hiệu thiên thần Thánh Phi Bồng, khi rước cũng chỉ rước kiệu có bát nhang Thánh Phi Bồng

Xin lấy văn tế “ hạ giải..” (hạ giải là dỡ bỏ, làm mới) để dẫn chứng :

 Văn tế dâng hương hạ giải hậu cung

đền Sinh, đền Hóa 

Việt Nam quốc - Hải Dương tỉnh- Chí Linh thị - Lê Lợi xã - An Mô thôn tối linh bản địa linh từ

                             …

Kính cáo: anh linh Ngũ Nhạc linh từ

Kính cáo: đức Quốc Mẫu đền Sinh

Kính cáo: đức Hạo Thiên Phi Bồng Thiên Tướng

Kính cáo Sơn thần Thổ địa, bản cảnh Thần Hoàng

Bách quan công đồng tả hữu phụng sự nhất thiết liệt vị uy linh Ngũ Nhạc- An Mô linh từ

Hôm nay:

Trong tiết mùa hè Tân mão ngày 8 tháng 5, ngày Mẫu sinh Thánh hóa

Con cháu Đại Việt - nòi giống Lạc Hồng

U B N D tỉnh Hải Dương. Thị ủy, ban quản lý dy tích thị xã Chí Linh   - HĐND-UBND xã Lê Lợi

Hội người cao tuổi và ND làng An Mô cùng quý khách thập phương

Về trước anh linh Đức quốc Mẫu đền Sinh - đức Hạo Thiên Phi Bồng thiên tướng dâng nén trầm hương tưởng niệm

Lịch sử đã trải ngàn năm bia đá

Rừng thông đã bao lần thay lá

Suối Thạch Bàn kia mâý độ vơi đầy

Cây có gốc suối có nguồn

Ơn đức cao dầy xin dâng nén trầm hương

Hôm nay giữa cảnh núi non thanh bình thịnh vượng

Hưởng giang sơn gấm vóc nhớ công ơn tổ tiên xây  nền

Chúng con thành tâm sắm sanh lễ vật

Quả ngọt hương thơm dâng lên Mẫu Sinh,  Thánh hóa

Lập đàn tế trời đất Ngũ Nhạc tối linh

Tế phật, tế Mẫu, tế Thánh, Sơn Thần Thổ Địa, bản cảnh Thần hoàng

Cùng chúng sinh xa gần chứng giám

Chúng con tâm tuy sáng nhưng đường đi chưa giành. Nay xin sám

hối cùng chung lòng:

Tôn tạo hậu cung đền Mẫu Sinh , Thánh Hóa khang trang tố hảo để Mẫu, Thánh ngự đền trong cảnh rực rỡ nguy nga

UBND thi xã ChíLinh, ban quản lý di tích Chí Linh.  Nguyễn thị Xuyến: Trưởng đền, Nguyễn Văn Dịp: BV

Quỳ bái đồng xin sám hối.

 Thượng tọa: Thích Diệu Quang quỳ tấu

Thế đó, con người làm lên lịch sử - dấu ấn không thể phai mờ - bài viết này chỉ đề cập phần tâm linh ở góc độ nhìn rất nhỏ, nhưng ở đây có điều gì đấy chưa ổn, mong rằng khi đến cửa thiền là để được rũ bỏ mọi ưu phiền cho lòng thanh thản, để được ngưỡng mộ một cách sống cho nội tâm mình trong sáng hơn,  nhưng phải là sự trong sáng của trời xanh mây trắng với nắng tơ vàng đích thực.

Cổng đền Hóa với 6 chữ hán đại tự: Lý triều Đại tướng Quốc sư (đại tướng triều Lý)

NTQ