Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 108

Bài 108

Sở Bá Vương mộ kỳ 2

楚霸王墓其二	Sở Bá Vương mộ kỳ 2
路旁片石獨崢嶸	Lộ bàng phiến thạch độc tranh vanh
不是烏江是魯城	Bất thị Ô Giang 1 thị Lỗ Thành 2
及識敗亡非戰罪	Cập thức bại vong phi chiến tội 3
空勞智力與天爭	Không lao trí lực dữ thiên tranh
古今無那英雄淚	Cổ kim vô nả anh hùng lệ
風雨猶聞叱吒聲	Phong vũ do văn sất trá thanh 4
寂寂二時無埽祭	Tịch tịch nhị thì vô tảo tế
春來虞草自叢生	Xuân lai Ngu thảo 5 tự tùng sanh

Dịch nghĩa: Mộ Sở bá Vương (kỳ II)

Bên đường tấm đá đứng một mình cao ngất
Không phải ở Ô Giang (nơi Hạng Vũ tự đâm cổ) mà ở thành nước Lỗ (nơi mà dân chúng trung thành với Hạng Vương tới cùng, đã tống táng Hạng Vương theo nghi lễ)
Mới hay đánh thua không phải vì dùng binh vụng
Đem trí lực đọ với mệnh trời chỉ uổng công
Xưa nay bao anh hùng đã rớt nước mắt
Trong mưa gió còn nghe tiếng thét gào
Vắng lặng hai mùa không người quét dọn cúng tế
Mùa xuân đến, cỏ Ngu mỹ nhân lại mọc rậm rạp xanh tươi

Dịch thơ: Mộ Sở Bá Vương (kỳ II)

Bên đường phiến đá đứng chênh vênh

Không ở Ô Giang, ở Lỗ Thành

Trung với Hạng Vương nghi lễ táng

Mới hay thua chẳng vụng dùng binh

Xưa nay vô số anh hùng lệ

Mưa gió từng nghe tiếng rít quanh

Vắng lặng hai mùa ai quét dọn

Xuân về “Ngu thảo” mọc xanh xanh.

                                 Đỗ Đình Tuân

                                   (dịch thơ)

Chú thích:
*Sở Bá Vương: xem chú thích trong kỳ 1.
Chú theo Sử ký Tư Mã Thiên, Giản Chi và Nguyễn Hiến Lê dịch, Lá Bối xuất bản, Sài Gòn, Việt nam, 1972, trang 199-203).

1. Sông phát nguyên từ Quý Châu 貴州 chảy qua phía đông bắc Hòa huyện. Hạng Vương tự đâm cổ ở đây.

2. Hạng Vương chết rồi, cả đất Sở đầu hàng Hán, duy có đất Lỗ 魯 là không chịu hạ khí giới. Hán toan đem quân làm cỏ dân Lỗ, nhưng nghĩ rằng họ trọng lễ nghĩa nên mới quyết sống chết với chúa. Hán bèn bêu đầu Hạng Vương. Bấy giờ nước Lỗ mới chịu hàng. Hạng Tịch 項籍 được tống táng theo nghi lễ dành cho một Lỗ công, chôn ở Cốc Thành

3. Nhắc lời Hạng Vũ 項羽 cho rằng mình thua không phải vì không biết dụng binh mà vì không gặp thời.

4. Hạng Vũ 項羽 cầm quân thường la hét.

5. Tức Ngu Mỹ Nhân thảo 虞美人草 . Khi Hạng Vũ tự tử, Ngu Cơ chết theo. Cỏ mọc trên mộ nàng, người ta gọi là cỏ Ngu Mỹ Nhân.

28/7/2014

Đỗ Đình Tuân