Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 109

Bài 109

Liễu Hạ Huệ mộ

柳下惠墓	Liễu Hạ Huệ mộ
吳店橋通泗水波	Ngô Điếm kiều 1 thông Tứ thủy 2 ba
士師名蹟未消磨	Sĩ Sư 3 danh tích vị tiêu ma
事人直道寧三黜	Sự nhân trực đạo ninh tam truất
作聖全功在一和	Tác thánh toàn công tại nhất hòa
相對尼山長有魯	Tương đối Ni Sơn trường hữu Lỗ 4
可憐盜跖已無家	Khả liên Đạo Chích 5 dĩ vô gia
碑殘字沒埋荒草	Bi tàn tự một mai hoang thảo
天古聞風一下車	Thiên cổ văn phong nhất há xa

Dịch nghĩa: Mộ Liễu Hạ Huệ

Dưới cầu Ngô Điếm sông Tứ chảy
Tiếng tăm của bậc Sĩ sư vẫn chưa mất
Lấy đạo ngay thẳng thờ người, ba lần chịu mất chức
Nên công bậc thánh ở chữ "Hòa"
Đối mặt Ni Sơn, nước Lỗ còn mãi mãi
Thương cho Đạo Chích kẻ không nhà
Bia tàn chữ mất chôn vùi nơi cỏ hoang
Nghìn năm còn nghe tiếng, tôi xuống xe

Dịch thơ: Mộ Liễu hạ Huệ

Tứ Thủy xuôi cầu Ngô Điểm qua

Sĩ sư danh tiếng vẫn không nhòa

Ba lần mất chức vì ngay thẳng

Bậc thánh nên công bởi biết “Hòa”

Đối mặt Ni Sơn còn mãi Lỗ

Thương em Đạo Chích kẻ không nhà

Bia tàn chữ mất xanh rì cỏ

Tên tuổi ngàn sau vẫn nhớ mà.

                               Đỗ Đình Tuân

                                 (dịch thơ)

Chú thích:

*Liễu Hạ Huệ: tức Triển Cầm 展禽, tên Hoạch 獲, tự là Quý 季, người đất Liễu Hạ 柳下, nước Lỗ 魯, thời Xuân Thu 春秋. Làm Sĩ Sư, ba lần bị truất mà không bỏ nước. Có người hỏi, ông trả lời: "Lấy đạo ngay mà thờ người thì đi đâu mà không bị ba lần truất. Nếu lấy đạo cong thì hà tất phải bỏ nước của cha mẹ". Sau khi chết, được đặt tên thụy là Huệ 惠. Mạnh Tử khen ông là bậc thánh về Hòa (Thánh chi hòa 聖之和).

1. Cầu bắc qua sông Tứ Thủy. Ở đầu cầu có mộ của Liễu Hạ Huệ.

2. Sông phát nguyên từ tỉnh Sơn Đông 山東 qua huyện Tử Vĩnh, huyện Khúc Phụ 曲阜, xưa chảy vào sông Hoài.

3. Chức quan trông coi việc hình.

4. Quê hương của Liễu Hạ Huệ. Nay là huyện Khúc Phụ, tỉnh Sơn Đông 山東.

5. Em Liễu Hạ Huệ tên Chích. Là một tay trộm cướp nổi tiếng, nên gọi là Đạo Chích.

28/7/2014

Đỗ Đình Tuân