Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 82

Bài 82

Kê thị trung từ

嵇侍中祠	Kê thị trung từ
古廟松篁一帶幽，	Cổ miếu tùng hoàng nhất đới u,
清風猶似竹林秋。	Thanh phong do tự Trúc Lâm 1 thu.
廣陵調絕餘聲響，	Quảng Lăng điệu 2 tuyệt dư thanh hưởng,
正氣歌成立懦夫。	Chính khí ca 3 thành lập nọa phu.
亙古未乾流血地，	Cắng cổ vị can lưu huyết địa,
奇忠能破問蟆愚。	Kỳ trung năng phá vấn ma ngu 4.
可憐江左多名士，	Khả liên Giang tả 5 đa danh sĩ,
空對江山泣楚囚。	Không đối giang san khấp Sở tù 6.

Dịch thơ:  Đền thờ ông Thị Trung họ Kê

Thông trúc um tùm miếu tối u

Gió từ rừng trúc mát trời thu

Quảng Lăng khúc hát còn vang vọng

Chính khí ca thành nhắc sất phu

Máu mãi chưa khô trên mặt đất

Lòng trung có thể cảm vua ngu

Thương thay Giang Tả nhiều danh sĩ

Mà khóc non sông tựa Sở tù ?

                              Đỗ Đình Tuân

                                 (dịch thơ)

Chú thích:
*Kệ Thị Trung: tức Kê Thiệu 嵇紹 (253-304), con Kê Khang 嵇康, làm chức Thị trung đời Tấn Huệ Ðế 晉惠帝 (290-306). Khi Huệ Ðế bị giặc đuổi, tên bắn như mưa, Kê Thiệu lấy thân che cho vua, chết, máu phun vào cả áo vua.

1. Chỉ Trúc Lâm thất hiền 竹林七賢 (bảy người hiền ở Rừng Trúc, trong đó có Kê Khang, cha Kê Thiệu). Câu này ý nói con giống khí tiết cha.

2. Tên một điệu đàn của Kê Khang 嵇康 (233-262). Ý nói Kê Khang tuy đã mất, nhưng con còn noi theo khí tiết của ông như điệu đàn Quảng Lăng 廣陵 đã dứt nhưng vẫn còn âm hưởng. Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du có câu: "Kê Khang này khúc Quảng Lăng".

3. Bài ca của Văn Thiên Tường 文天祥 (1236-1282) đời Nam Tống 南宋. Trong đó có câu: "Vi Kê Thị trung huyết" 爲嵇侍中血 nghĩa là làm giọt máu của ông Thị trung họ Kê (liều chết bảo vệ vua).

4. Cái ngu của người hỏi chuyện ễnh ương. Chỉ Tấn Huệ Đế 晉惠帝 nghe ễnh ương kêu thì hỏi: "Ễnh ương kêu có ý vì công hay vì tư ?". Tuy ngu như vậy, nhưng khi người hầu xin rửa vết máu ở áo thì Huế Đế bảo chớ rửa, cứ giữ lấy để nhớ Kế Thị Trung.

5. Vùng hạ lưu sông Trường Giang 長江, cũng gọi là Giang Ðông 江東. Lúc bấy giờ, nhà Tấn 晉 bị Ngũ Hồ 五胡 lấy Trung Nguyên 中原, phải chạy xuống Giang Ðông.

6. Tù binh người nước Sở. Sách Thế tuyết tân ngữ nói: những người Tấn thất bại qua sông, mỗi lần tiết đẹp thì họp nhau ở Tân Đình, chè chén và nhìn nhau khóc. Vương Đạo mặt biến sắc bùi ngùi nói: "Ta phải hết sức giúp nhà vua lấy lại nước cũ, sao lại bắt chước bọn tù binh nước Sở cứ nhìn nhau mà khóc?"

22/7/2014

Đỗ Đình Tuân