Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 72

Bài  72

Độ Hoài hữu cảm Hoài Âm hầu tác

渡淮有感淮陰侯作	Độ Hoài hữu cảm Hoài Âm hầu tác
尋常一飯報千金	Tầm thường nhất phạn báo thiên câm (kim 1
五載君臣分誼深	Ngũ tải quân thần phận nghị thâm
推食解衣難背德	Thôi thực giải y nan bội đức 2
藏弓烹狗亦甘心	Tàng cung phanh cẩu diệc cam tâm 3
百蠻谿峒留苗裔	Bách man khê động lưu miêu duệ 4
兩漢山河變古今	Lưỡng Hán sơn hà biến cổ câm (kim)
惆悵江頭思往事	Trù trướng giang đầu tư vãng sự
斷雲衰草滿淮陰	Đoạn vân suy thảo mãn Hoài Âm

Dịch nghĩa: Qua sông Hoài nhớ Hoài Âm hầu

Được cho một bữa cơm thường, đền ơn ngàn vàng
Năm năm trời, tình nghĩa vua tôi thật thắm thiết
Ơn đức nhường cơm sẻ áo thật khó quên
Dù chịu nạn "cất cung giết chó" cũng cam lòng
Trong khe động đất Bách Man còn để lại dòng giống
Núi sông hai nhà Hán thay đổi theo thời gian
Qua bến sông, ngậm ngùi nhớ chuyện cũ
Mây rời rạc, cỏ úa tàn tràn đầy đất Hoài Âm

Dịch thơ: Qua sông Hoài nhớ Hoài Âm hầu

Cơm thường một bữa trả ngàn vàng

Tình nghĩa vua tôi đã nặng mang

Sẻ áo nhường cơm ân đức nhớ

Cất cung giết chó tấm lòng cam

Bách Man khe động lưu dòng giống

Nhị Hán sơn hà đổi tháng năm

Qua bến sông Hoài thương chuyện cũ

Mây thưa rời rạc khắp Hoài Âm.

                            Đỗ Đình Tuân

                              (dịch thơ)

Chú thích:
*Hoài Âm hầu 淮陰侯: tức Hàn Tín 韓信 đời Hán. Ông người đất Hoài Âm, nhờ Tiêu Hà tiến cử, được phong đại tướng, trong năm năm giúp Hán Cao tổ lập được nhiều công trạng, được phong Tề vương, sau đổi thành Sở vương. Về sau có người tố cáo oan cho ông là mưu phản, Hán Cao tổ giả vờ đi chơi đất Vân Mộng, bắt về giáng làm Hoài Âm Hầu. Sau bị Lã Hậu giết ba họ.

1. Hồi trẻ, Hàn Tín nhà nghèo, gặp bà Xiếu Mẫu cho ăn một bữa cơm. Lúc làm Sở vương, Tín vời Xiếu Mẫu đến trả ơn nghìn vàng.

2. Nhắc lại câu nói của Hàn Tín: "Vua Hán trao ấn thượng tướng cho ta, cấp cho mấy vạn quân, cởi áo cho mặc, nhường cơm cho ăn, ta nói điều gì vua đều nghe, bàn kế gì vua đều dùng, nên ta mới được như thế này".

3. Đây là thủ đoạn của các ông vua gian hùng đời phong kiến. Đánh bại địch rồi thì giết các công thần, sợ họ cướp mất ngôi vua, cũng như săn được mồi rồi thì cất cung giết chó, không dùng nữa.

4. Tương truyền khi Hàn Tín bị nạn, hai người bạn là Tiêu Hà và Khoái Triệt giấu nàng hầu của Tín đã có mang vào trong rừng núi phương nam, nên sau này họ Hàn mới còn nòi giống.

19/7/2014

Đỗ Đình Tuân