Tác giả cổ ở Chí Linh (2)

                                      Pháp Loa

                               (1284 – 1328)

Pháp Loa tên thật là Đồng Kiên Cương, người thôn Cửu La, phủ Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Cửu La sau đổi thành Đồng Hòa. Đến thời Lê lại chia thành hai thôn là thôn Tiền và thôn Đồng thuộc xã Phụ Vệ. Có lẽ đó chính là Tiền Trung ngày nay.

Kiến văn tiểu lục của Lê Quý Đôn ghi chép khá cụ thể về Pháp Loa như sau: “Thôn Tiền là chỗ chôn rau cắt rốn của Tôn Giả (Thổ trạch ấy bây giờ vẫn còn). Bà mẹ đêm nằm mộng thấy một người kỳ dị trao cho thanh thần kiếm, mừng rỡ cất vào trong bụng, lúc tỉnh dậy thì có mang. Khi sinh, mùi thơm lạ đầy nhà, lâu mới tan hết. Pháp Loa lúc còn bé thông minh rất sớm, không nói lời thô tục, không ăn mùi hôi tanh. Năm lên 8 tuổi Nhân Tông ra chơi Nam Sách giang, trông thấy, lấy làm kỳ dị và nói: “Thằng cháu này có con mắt đạo học, sau tất làm tiêu biểu cho pháp môn. Vả lại mừng về tương lai, nên đặt tên cho là Hỷ Lai, Sau thụ giới ở lều Kỳ Lân. Năm Hưng Long thứ 16 phong cho làm Trúc Lâm đệ nhị tổ. Sau Nhân Tông mất, nhà sư tu hành ở núi Yên Tử. Sư Huyền Quang cũng theo nhà sư học đạo, không mấy lúc rời bên cạnh. Anh Tông cho hiệu là Phổ Trí tôn giả. Sau đó mỗi khi viết thư cho nhà sư, Anh Tông đều xưng là đệ tử. Nhà sư phụng chỉ cầu mưa thường được linh ứng. Có dựng viện Quỳnh Lâm và các am Hồ Thiên, Chân Lạc, lại mở cảnh núi Côn Sơn và Thanh Mai, năm 44 tuổi thì tịch”.

Pháp Loa viết rất nhiều sách bàn về đạo Phật như Tham thiền chỉ yếu, Kim cương trường đà la ni kinh, Hoàn pháp hoa kinh lược sớ, Bát nhã hữu tâm kinh hoa sớ và bài văn Phát nguyện.

Thơ chỉ còn lại có hai bài được dẫn trong Trúc Lâm tông chỉ nguyên thanh của Ngô Thì Nhậm. Đều không thấy có ghi đầu đề.

蔬 瘦窮秋水

巉岩洛照中

举头看不盡

来路又重重

Phiên âm:

Sơ sấu cùng thu thủy

Sàm nham lạc chiếu trung

Cử đầu khan bất tận

Lai lộ hựu trùng trùng

Dịch nghĩa:

Bóng núi gầy in tận đáy hồ thu

Ngọn đá chót vót phơi dưới nắng chiều tà

Ngẩng đầu nhìn mãi không thôi

Đường vào nơi ấy trập trùng xa xôi

Dịch thơ:

Núi gầy in bóng đáy hồ

Ngọn cao phơi dưới nắng thu chiều tà

Ngẩng đầu nhìn ngắm thiết tha

Đường vào nơi ấy thẳm xa trập trùng

                        (Đỗ Đình Tuân dịch thơ)

萬緣絕断一身閒

四十餘年夢幻間

珍仲諸人休些問

那邊风月更养寬

Phiên âm

Vạn duyên tuyệt đoạn nhất thân nhàn

Tứ thập dư niên mộng huyễn gian

Trân trọng chư nhân hưu tá vấn

Na biên phong nguyệt cánh dường khoan

Dịch nghĩa: 
Cắt đứt được vạn mối duyên thì một tấm thân được nhàn

Hơn bốn mươi năm ở trong cõi mộng hão huyền

Trân trọng các người xin đừng hỏi ta

Bên kia trăng gió rất thảnh thơi            

Dịch thơ

Thân nhàn rũ sạch nợ duyên

Bốn mươi năm lẻ hão huyền thế gian

Các ngài xin chớ hỏi han

Bên kia trăng gió vô vàn thảnh thơi.

                        (Đỗ Đình Tuân dịch thơ)

2/3/2012

Đỗ Đình Tuân