Đọc Quốc âm thi tập (25)

145. Bảo kính cảnh giới 18

Có tông có tộc ¹ mựa sơ thay

Vạn diệp thiên chi ² bởi một cây

Yêu trọng người dưng là của cải

Thương vì thân thích nghĩa chân tay

Quan cao nhắn nhủ môn đồ nọ

Hoạn nạn bù trì huynh đệ bây

Phiêu bạc cùng nhau còn được cậy

Mựa nghe sàm nịnh có lòng tây.

1.Tông tộc: tổ tông họ hàng

2. Vạn điệp thiên chi: muôn lá nghìn cành

3. Có lòng tây: có lòng riêng tư

146. Bảo kính cảnh giới 19

Sinh đẳng trung ¹ đà phúc đức thay

Chẳng cao chẳng thấp miễn qua ngày

Ở yên thì nhớ lòng xung đột ²

Ăn lộc đều ơn kẻ cấy cày

Nhiều của ấy chăng qua chữ nghĩa ³

Dưỡng người ⁴ cho khéo nhọc chân tay

Trời đã có kho vô tận

Dành để nhi tôn khỏi bợ vay.⁵

1.Đẳng trung: bặc trung, hạng trung

2. Xung đốt: xông pha

3. Cả câu ý nói: của cải không bằng chữ nghĩa

4. Dưỡng người: nuôi người

5. Bợ vay: vay, vay mượn

147. Bảo kính cảnh giới 20

Lành người đến, dữ người dang

Yêu xạ ² vì nhân mùi có hương

Ở ngọt ³ thì hơn nhiều kẻ chuộng

Quá chua liền ủng có ai màng

Lòng làm lành đổi lòng làm dữ

Tính ở như hơn tính ở cương

Ngẫm gấp thắm thì phai lại gấp

Yêu nhau chẳng đã đạo thường thường.

1. Dang: lui ra, không đến gần

2. Xạ: chất có mùi thơm

3. Ở ngọt : ăn ở hiền lành tử tế

148. Bảo kính cảnh giới 21

Ở bầu thì dáng ắt nên tròn ¹

Xấu tốt đều thì rập khuôn

Lân cận nhà giầu no bữa cốm

Bạn bè kẻ trộm phải đau đòn ²

Chơi cùng đứa dại nên bầy dại

Kết với người không học nết khôn

Ở đấng thấp thì nên đấng thấp

Đen gần mực đỏ gần son. ³

1. Câu 1 lấy ý từ câu tục ngữ : ở bầu thì tròn, ở ống thì dài

2. Câu 4+5 lấy ý từ câu tục ngữ : ở gần nhà giầu đau răng ăn cốm, ở gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn

3. Câu 8 lấy ý từ câu tục ngữ : gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.

149. Bảo kính cảnh giới 22

Của thết ¹ người là của còn

Khó khăn phải đạo cháo càng ngon

Thấy ăn chạy đến thì no dạ

Trợ đánh ² bênh nhau ắt phải đòn

Chớ lấy hại người làm ích kỷ

Hãy năng tích đức để cho con

Tay ai thì lại làm nuôi miệng ³

Làm biếng ngồi ăn lở núi non. ⁴

1. Của thết: của thết đãi khách khứa bầu bạn...

2. Trợ đánh: đánh giúp để bênh ai đó

3. Câu 7: Ý của câu tục ngữ “Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ ”

4.  Câu 8: ý của câu thành ngữ “miệng ăn núi lở”.

150. Bảo kính cảnh giới 23

Rừng nho rộng, nấn ná im ¹

Hột cải tình cờ được mũi kim ²

Biển học trường văn hòng nhặt bới

Đường danh lối lợi hiểm khôn tìm

Chúa ràn ³ nẻo khỏi tan con nghé

Hòn đất hầu lầm mất cái chim ⁴

Khóm ruộng ăn ngày tháng đủ

Bạn cùng phiến sách tiếng đàn cầm.

1.Nấn ná im . nấn ná trong rừng nho rộng rãi im mát.

2. Hạt cải được muic kim: tích từ “Đại Niết bàn kinh” của Phật giáo, trong đó có nói đến chuyện có một hạt cải rơi từ chín tầng trời xuống mà vẫn dính được vào đầu một mũi kim. Ý nói đến sự kỳ diệu của chữ “duyên” trong Phật giáo.

3. Chúa ràn: con trâu đầu đàn trong chuống.

4. Câu 6: ý từ câu tục ngữ: Đất bụt mà ném chim trời, chim thì bay mất đất rơi xuống chùa”

16/09/2015

Đỗ Đình Tuân