Đọc Quốc âm thi tập (31)

181. Bảo kính cảnh giới 54

Được mất là nơi  sự tiếc mừng

Đạo ta thông biết ¹ hết lâng lâng

Non cao Bạch Thạch ² nào đời chuyển ³

Nước cả Hoàng Hà ⁴ há thuở nhưng ⁵

Thiên hạ dõi truyền lăng ⁶ có thước

Thế gian bảo rặng thóc toan thưng ⁷

Nhọc nhằn ai chớ còn than thở

Ăn có dừng thì việc có dừng.

1. Thông biết: biết rõ

2.Bạch Thạch: tên núi có ở nhiều nơi bên TQ

3. Nào đời chuyển: đời nào dời chuyển

4. Hoàng Hà: tên một con sông lớn ở TQ

5. Nhưng: ngừng, nghỉ

6. Lăng: vải lĩnh (lăng có thước: vải lĩnh thì đo bằng thước)

7. Thưng: đấu đong thóc thời xưa (thóc toan thưng: thóc thì tính bằng thưng)

182. Bảo kính cảnh giới 55

Để truyền bia miệng kiếp nào mòn ¹

Cao thấp cùng xem sự mất còn ²

Thương cá thác vì câu uốn lưỡi

Ngẫm ruồi nào chết bát bồ hòn

Già mặc số trời đất

Dấu ³ ai qua vợ con

Quân tử thánh hiền lòng tựa nước

Càng già càng ngẫm của bùi ngon.

1. Câu 1: ý từ câu tục ngữ: “trăm năm bia đá thì mòn, nghìn năm bia miệng hãy còn trơ trơ”

2. Câu 2: ý nói sau khi chết cứ xem những cái mất còn thì sẽ biết người ấy cao hay thấp.

3. Dấu: yêu (từ cổ)

183. Bảo kính cảnh giới 56

Trí qua mười ¹ mới khá rằng nên

Ỷ lấy nho ² hầu đấng hiền

Đao bút ³ phải dùng tài đã vẹn

Chỉ thư ⁴ nấy ⁵ chép việc càng chuyên

Vệ Nam ⁶ mãi mãi ra tay thước

Điện Bắc ⁷ đà đà yên phận tiên ⁸

Nghiệp Tiêu Hà ⁹ làm khá kịp

Xưa nay cùng một sử xanh truyền.

1. Trí qua mười: tài trí phải vẹn toàn

2. Ỷ lấy nho: dựa vào đạo nho

3. Đao bút: hai công cụ để viết (viết chữ mực lên giấy bằng bút, viết chữ khắc lên thẻ tre bằng dao)

4. Chỉ thư: chiếu chỉ của triều đình

5. Nấy: giao cho

6. Vệ Nam: bảo vệ nước Nam

7. Điện Bắc: ổn định phía Bắc

8. Tiên: tiên sinh viết tắt

9. Tiêu Hà: công thần của Lưu Bang Hán Cao tổ.

184. Bảo kính cảnh giới 57

Tài đức thì cho lại có nhân

Tài thì kém đức một hai phân

Thờ cha lấy thảo làm phép

Rập ¹ chúa hằng ngay lẫn cần

Đọc sách thì thông đòi nghĩa sách ²

Đam ³ dân mựa nỡ ⁴ mất lòng dân

Chửa chừng phải đạo làm chi nữa

Muôn kiếp nào hề lụy đến thân.

1. Rập: giúp rập, giúp đỡ

2. Đòi nghĩa sách: theo nghĩa sách

3. Đam: âm cổ của đem

4. Mựa nỡ: chớ nỡ

185. bảo kính cảnh giới 58

Này rày ¹ nhắn bảo khách bàng quan ²

Khôn phải lo lường dại được an

Nọ kẻ tranh hùng nên Hán tướng ³

Kìa ai từ tước ẩn Thương Sơn ⁴

Già tôi thép cho nên mẻ

Bể nồi hương bới ngã bàn

Khuyên kẻ trượng phu sinh ở thế

Hãy đừng bất nghĩa chớ làn đan.⁵

1. Rày: nay

2. Khách bang quan: người đứng ngoài cuộc nhìn vào

3. Hán tướng: đây chỉ Hàn Tín

4. Ẩn Thương Sơn: gồm 4 vị Đông viên công, Ỷ Lý Quý, Hạ Hoàng công và Lý tiên sinh, khô ng theo Hán Cao Tổ mà đi ẩn ở núi Thương sơn(Thương Sơn tứ kiệt)

5. Làn đan: bậy bạ, lếu láo, trái đạo

186. Bảo kính cảnh giới 59

Của nhiều sinh chẳng được con hiền

Ngày tháng công hư ¹ chực lỗ tiền ²

Tua xá ³ khoan khoan lòng thế ít

Chớ màng cậy cậy ⁴ khiến lòng phiền

Gia tài ấy xem hèn hạ ⁵

Đạo đức này khá chính chuyên

Say rượu no cơm cùng áo ấm

Trên đời chỉn ấy ⁶ khách là tiên.

1. Công hư: phí công, uổng công

2. chực lỗ tiền: bo bo giữ của

3. Tua xá: phải

4. màng cậy cậy: nghĩ đến luôn, không lúc nào dứt

5. Hèn hạ: tầm thường, ít giá trị

6. Chỉn ấy: chỉ những điều ấy.

24/09/2015

Đỗ Đình Tuân