Đọc Quốc âm thi tập (10)

55. Thuật hứng 10

Kim Cốc ¹ phong lưu nữa để hoang ²

Hôm mai uổng chịu nhọc toan đang ³

Giầu mấy kiếp tham lam bấy

Sống bao lâu đáo để màng ⁴

La ỷ dập dìu hàng chợ họp

Cửa nhà bị rịn tổ ong tàng ⁵

Thiên thơ ⁶ áng sách qua ngày tháng

Một khắc cầm nên mấy lạng vàng.

1. Kim Cốc : xem chú thích ở bài 45

2. Nữa để hoang: rồi cũng đến bỏ hoang.

3. Nhọc toan đang: nhọc lòng tính toán

4. Đảo để màng: lo nghĩ ráo riết

5. Tổ ong tàng: tổ ong xơ xác bỏ hoang

6. Thiên thơ: bài thơ.

56. Thuật hứng 11

Ruộng đôi ba khóm ¹ đất con ong ²

Đầy tớ hay cày kẻo muộn mòng ³

Sự có cầu người nên rẻ mặt

Phận tuy rằng khó miễn yên lòng

Thu im cửa trúc mây phủ

Xuân tạnh đường hoa gấm phong

Ai có của thông ⁴ phòng thết khách

Một ao niềng niễng ⁵ mấy đòng đong.⁶

1. Khóm: đám, thửa

2. Đất con ong: Đất xầu, vón cục lổn nhổn như con ong

3. Kẻo muộn mòng: khỏi phải thuê mướn

4. Của thông: thông là đầy đủ. Của thông là của đầy đủ

5. Niềng niễng: một loại côn trùng cánh cứng sống ở ao bùn, rang ăn giòn ngậy.

6. Đòng đong: một loại cá nhỏ, cũng như cân cấn.

57. Thuật hứng 12

Nhà ngặt bằng ta ¹ ai kẻ vì ²

Khó khăn phải lụy đến thê nhi ³

Đắc thời thân thích chen chân đến

Thất sở làng giềng ngảnh mặt đi

Lều tiện Nhan Uyên ⁴ tìm đến đỗ

Đường cùng Nguyễn Tịch ⁵ khóc làm chi

Thư song vắng vẻ nhàn vô sự

Tai chẳng còn nghe tiếng thị phi.

1. Nhà ngặt bằng ta : nhà nghèo như nhà ta

2. Ai kẻ vì : ai là người vị nể, tức không có người vì nể

3. Thê nhi : vợ con

4. Nhan Uyên: xem chú thích ở bài 12

5. Nguyễn Tịch:Người nước Ngụy thời Tam Quốc, là một trong trúc lâm thất hiền, học rộng,  hát giỏi, đàn hay, thích uống rượu. Nghe nói nhà bếp bộ binh nấu rượu khéo, chứa 300 hộc rượu, ông xin làm bộ binh hiệu úy. Có khi cao hứng đánh xe đi chơi, đến đường cùng thì òa khóc mà quay trở về.

58. Thuật hứng 13

Buồng văn đắp cửa trọn ngày thu

Đèn sách nhàn làm song viết  nho

Thua được toan chi cơ Hán Sở ¹

Nên chăng đành nhẽ kiện Thương Chu ²

Say mùi đạo chè ba chén

Tả lòng phiền thơ bốn câu

Khó miễn vui ³ chăng thửa sách ⁴

Vì chưng đời có chúa Đường Ngu.⁵

1. Hán Sở: Hán chỉ Lưu Bang, Sở chỉ Hạng Vũ. Lúc đầu hai bên liên minh để diệt Tần, giết Tần Vương, đốt Hàm Dương, tự xưng là Tây Sở Bá vương, chia thiên hạ cho các tướng làm vua các nước chư hầu. Lập Bái Công (tức Lưu Bang làm Hán vương. Sau Hán và Sở đánh nhau tranh thiên hạ, cuối cùng Hán thắng, Sở bại(207-202 trước Tây lịch)

2. Thương Chu: Vua cuối cùng của nhà Thương (1766-1122 trước Tây lịch) là vua Trụ bạo ngược. Vũ vương đem quân đánh Trụ, diệt nhà Thương lập nên nhà Chu (1122-256 trước Tây lịch)

3. Khó miễn vui:nghèo khó miền là an vui

4. Chăng thửa trách: không có điều gì oán trách cả

5. Chúa Đường Ngu: tức Đường Nghiêu và Ngu Thuấn là hai vị minh chúa thời thượng cổ bên Trung Quốc. Dưới đời hai vua này thiên hạ thái bình thịnh trị.

59. Thuật hứng 14

Am quê về ở dưỡng nhàn chơi

Yên phận yên lòng kẻo tiếng hơi

Ta quản tiêu dao qua mỗ thế

Ai từng phú quý mấy trăm đời

Thân nhàn đến chốn dầu tự tại ¹

Xuân muộn nào hoa chẳng rụng rời

Nhẫn thấy ² Ngu Công ³ tua xá hỏi

Non từ nay mựa tốn công dời.

1. Đến chốn dầu tự tại: đến đâu cũng ung dung thanh thản

2. Nhẫn thấy: nhìn thấy

3. Ngu Công: ở bắc Sơn, tuổi đã 90 mà còn muốn san bằng hai quả núi Thái Hàng và Vương Ốc ở trước nhà mình. Có người thấy thế cười, ông nói: “Ta chết thì có con ta, con lạiu sinh cháu, cháu lại sinh con nữa, mà núi thì không lớn thêm, lo chi mà không san bằng?”.

60. Thuật hứng 15

Ngại ở nhân gian lưới trần ¹

Thì nằm thôn dã miễn yên thân

Trúc mai ² chẳng phụ lòng quân tử

Viên hạc đà quen bạn dật dân ³

Hái cúc ương lan hương bén áo

Tìm mai đạp nguyệt nước xâm ⁴ khăn

Đàn cầm suối trong tai dọi ⁵

Còn một non xanh là cố nhân.

1. Lưới trần : cõi trần tục như cái lưới vây bủa người ta

2. Trúc mai : Hai loài cây có cốt cách thanh cao được xem là bạn của người quân tử

3.Bạn dật dân : người có đức có tài mà bỏ công danh đi ở ẩn

4.Xâm : thấm

5. dọi : TVG, BVN phiên là dõi. ĐDA phiên là dội. Tân biên phiên là dọi.

02/09/2015

Đỗ Đình Tuân