RƯỢU TRONG THƠ ĐƯỜNG 16

宣州謝眺樓錢別

     挍書叔雲

        李白

棄我去者昨日之日

不可留

亂我心者今日之日

多煩憂

長風萬里送秋雁

對此可以酣高樓

蓬萊文章建安骨

中間小謝又青發

俱懷逸兴壯四飛

欲上青天覽明月

抽刀斷水水更流

举杯銷愁愁更愁

人生在世不稱意

明朝散髮弄扁舟

Tuyên châu Tạ Diểu lâu tiễn biệt

       Hiệu thư thúc Vân

Khí ngã khứ giả, tạc nhật chi nhật

bất khả lưu

loạn ngã tâm giả, kim nhật chi nhật

đa phiền ưu

Trường phong vạn lý tống thu nhạn

Đối thử khả dĩ hàm cao lâu

Bồng Lai văn chương Kiến An cốt

Trung gian Tiểu Tạ hự thanh phát

Câu hoài dật hứng tán tứ phi

Dục thướng thanh thiên lãm minh nguyệt

Trừu đao đoạn thủy thủy cánh lưu

Tửu bôi tiêu sầu sầu cánh sầu

Nhân sinh tại thế bất xứng ý

Minh triêu tán phát lộng thiên chu

Tại lầu Tạ Diểu ở Tuyên Châu¹, tiễn biệt chú họ Lý Vân

hiệu thư lang ở Bí thư sảnh

Ngày hôm qua bỏ ta mà đi ta không thể níu giữ

Ngày hôm nay làm rối lòng ta gây nhiều ưu phiền

Gió dài vạn dặm đang tiễn những cánh nhạn mùa thu bay đi

Trước cảnh này ta có thể uống say trên lầu cao

Văn chương Bông Lai ² mang cốt cách Kiến An ³

Trong đó văn chương Tiểu Tạ ⁴ lại càng thanh tân phấn phát

Hoài bão lớn, hứng thú trang nhã,ý tứ hùng tráng bay bổng

Muốn lên trời xanh xem trăng sáng

Rút gươm chém nước nước cứ chảy

Nâng chén tiêu sầu sầu càng sầu

Người sống trên đời không vừa ý

Sớm mai xõa tóc ⁵ bơi thuyền nhỏ ra đi.

Dịch thơ

Khó cầm níu được ngày qua

Hôm nay sao rối lòng ta thế này ?

Gió dài tiễn nhạn thu bay

Ta nhìn,  ngồi uống rượu say trên lầu

Kiến An, Bồng Các một mầu

Văn chương Tiểu Tạ cùng nhau sánh bầy

Tứ hùng, hứng nhã, văn bay…

Như cùng trăng sáng cưỡi mây trên trời

Rút gươm chém nước càng trôi

Sầu dài cạn chén chẳng vơi mối sầu

Ở đời khó toại ý nhau

Cưỡi thuyền xõa tóc trên đầu ta đi…

                             Đỗ Đình Tuân

1. Tuyên Châu: tức Tuyên Thành, nay thuộc An Huy. Nhà thơ TQ thời Nam Triều là Tạ Diểu từng làm tThái thú Tuyên Thành, cho xây trên núi Lăng Dương tòa Bắc Lâu. Người đời gọi đây là  Lầu Tạ Diểu.
2. Bồng Lai: ngọn núi thần trên biển trong truyền thuyết. Trong văn chương thường mượn để nói tiên cảnh. Thời Đông Hán học giả gọi Đông Quán (nơi tàng trữ sách quốc gia) là núi Bồng Lai. Người thời Đường  để chỉ Bí thư sảnh. Lý Vân là hiệu thư lang ở Bí thư sảnh, nên ở đay dùng “văn chương bồng lai” để chỉ văn chương của Lý Vân. (bản dịch thơ dùng Bồng Các).
3. Kiến An là niên hiệu của Hán Hiến Đế. Lúc đó thơ văn của cha con Tào Tháo và những người trong nhóm “Kiến An thất tử” (Khổng Dung, Trần Lâm, Vương Xán, Hứa Càn, Nguyên Vũ, Ứng Dương và Lưu Trình) có phong cách rất mạnh mẽ rắn rỏi. Ở đây muốn ví văn chương Lý Vân mang cốt cách Kiến An.
4. Tiểu Tạ; chỉ Tạ Diểu.Người thời Đường gọi Tạ Linh Vận (385-433), nhà thơ thời Tống Nam Triều là Đại Tạ, Tạ Diểu là Tiểu Tạ.(bản dic thơ vẫn dùng Tiểu Tạ để chỉ văn chương của Tạ Diểu).
5. Xõa tóc: ý nói cởi mũ áo từ quan về với đời thường giao du ẩn dật

18/10/2015

Đỗ Đình Tuân