RƯỢU TRONG THƠ ĐƯỜNG 3

將進酒

        李白

君不見黄河之水天上來

奔流到海不復回

君不見高堂明鏡悲白髮

朝如青絲暮成雪

人生得意須盡歡

莫使金樽空對月

天生我才必有用

千金散盡還復來

烹羊宰牛且為樂

會須一飮三百杯

岑夫子丹丘生

將進酒杯莫停

與君歌一曲

請君為我傾耳聴

鐘鼓饌玉不足貴

但願長醉不復醒

古來聖賢皆寂寞

惟有飲者留其名

陳王昔時宴平樂

斗酒十千恣歡謔

主人何爲言少錢

徑須沽取對君酌

五花馬千金裘

呼兒相出換美酒

與爾同消萬古愁

Tương tiến tửu

                Lý Bạch

Quân bất kiến Hoàng Hà chi thủy thiên thượng lai

Bôn lưu đáo hải bất phục hồi

Quân bất kiến cao đường minh kính bi bạch phát

Triêu như thanh ty mộ thành tuyết

Nhân sinh đắc ý tu tận hoan

Mạc sử kim tôn không đối nguyệt

Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng

Thiên kim tán tận hoàn phục lai

Phanh dương tể ngưu thả vi lạc

Hội tu nhất ẩm tam bách bôi

Sầm phu tử Đan Khâu sinh

Tương tiến tửu bôi mạc đình

Dữ quân ca nhất khúc

Thỉnh quân vị ngã khuynh nhĩ thính

Chung cổ soạn ngọc bất túc quý

Đản nguyện trường túy bất phục tỉnh

Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch

Duy hữu ẩm giả lưu kỳ danh

Trần vương tích thời yến Bình Lạc

Đấu tửu thập thiên tứ hoan hước

Chủ nhân hà vị ngôn thiếu tiền

Kính tu cô thủ đối quân chước

Ngũ hoa mã thiên kim cừu

Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu

Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu.

Sắp mời rượu ¹

Anh há chẳng thấy Hoàng Hà từ trên trời đổ xuống

Rồi mải miết chảy ra biển không trở lại ?

Anh há chẳng thấy có người soi gương trên nhà cao buuòn vì tóc bạc

Sáng như tơ xanh chiều đã thành tuyết trắng ?

Cho nên đời người khi đắc ý nên vui hết mình

Đừng để chén vàng rỗng không trước trăng sáng

Trời sinh ra ta có tài tất sẽ được dùng

Nghìn vàng mất hết rồi lại có trở lại

Vậy nên hãy nấu dê mổ trâu thả sức vui

Một lần uống phải ba trăm chén

Sầm phu tử Đan Khâu sinh ²

Dã nâng chén uống thì đừng có dừng

Tôi sẽ ca cho các bạn một khúc 

Xin các bạn vì tôi lắng tai nghe

Chuông trống ³  món ăn lạ không đáng quý

Ta chỉ muốn say dài không tỉnh lại

Xưa nay các vị thánh hiền đều chìm vào cõi lặng im

Chỉ có dân rượu để lại tên tuổimà thôi

Trần vương ⁴  xưa kia mở tiệc ở Bình Lạc  ⁵

Một đấu rượu giá mười nghìn tiền thả sức vui

Cớ sao chủ nhân lại nói thiếu tiền ?

Hãy mua ngay rượu về để chúng ta cùng rót cho nhau

Ngựa ngũ sắc, áo lông nghìn vàng

Hãy bảo bọn trẻ đem ra đổi lấy rượu ngon

Để ta cùng các bạn xóa tan mối sầu vạn cổ.

Sắp mời rượu

Anh không thấy lưng trời chảy xiết

Nước Hoàng Hà biền biệt khơi xa ?

Thấy không ai tự xót xa

Sáng xanh mái tóc chiều ra bạc đầu ?

Khi đắc ý thì mau tận hưởng

Đừng chén không hờ hững cùng trăng

Trời sinh ta ắt được dùng

Nghìn vàng tiêu hết tự dưng lại về

Cứ vui mổ nghé nấu dê

Liền ba trăm chén có hề chi đâu

Sầm Huân này, Nguyên Đan Khâu

Đã nâng chén uống cùng nhau chớ dừng

Tôi xin ca khúc hát mừng

Vì tôi các bạn hãy cùng lắng nghe

Món ăn chiêng trống  quý gì

Cơn say dài đến li bì mới nên

Xưa nay vắng vẻ thánh hiền

Chỉ người uống rượu là tên tuổi còn

Yến Bình Lạc xưa Trần Vương

Nghìn vàng đấu rượu lại càng vui thêm

Chủ nhân chớ bảo thiếu tiền

Hãy mau mua rượu rót thêm cho tràn

Ngựa ngũ sắc áo nghìn vàng

Sai con trẻ đổi rượu ngon đi nào

Đổi rồi đem lại mau mau

Ta cùng nhau uống tiêu sầu nghìn năm.

                             Đỗ Đình Tuân

                               (dịch thơ)

1. Tương tiến tửu, một đề cũ trong nhạc phủ, thường viết về yến tiệc vui vẻ. Bài thơ này làm vào khoảng năm Thiên Bảo 11 (752), sau khi nhà thơ từ Trường An  trở về. Băng ngôn ngữ hào sảng khoáng đạt và thủ pháp khoa trương, bài thơ thể hiện tinh thần phóng túng không câu thúc, lạc quan tự tin, tình cực bi phẫn nhưng lại cuồng phóng, lời cực phóng túng nhưng lại trầm tĩnh, có khí thế và sức mạnh lay động lòng người.
2. Hai người bạn của nhà thơ là Sầm Huân và Nguyên Đan Khâu
3. Chỉ các nhạc khí dùng trong yến tiệc của các gia đình quyền quý
4. Chỉ Trần Tư vương Tào Thực của nước Ngụy thời Tam Quốc
5. Bình Lạc quán, tên cung khuyết thời Hán, tại Lạc Dương. Danh đô thiên của Tào Thực có câu « Quy lai yến Bình Lạc, Mỹ tửu đấu thập thiên » (Trở về mở tiệc tại Bình Lạc, Rượu ngon một đấu giá nghìn tiền.

                     (Theo MEN RƯỢU ĐƯỜNG THI, NXB Văn học, Hà Nội 2012)

14/10/2015

Đỗ Đình Tuân