RƯỢU TRONG THƠ ĐƯỜNG 53

LÝ HẠ

李賀

Lý hạ (790-816), tự Trường Cát, người Phúc Xương (nay là miền tây Nghi Dương, Hà Nam). Nhánh xa của hoàng thất đời Đường nhưng gia thế sớm sa sút. Chỉ làm quan chức quan mọn là phụng lễ lang. Một đời khốn đốn bất đắc chí, mất lúc mới 27 tuổi.

Thơ Lý Hạ là đóa hoa lạ trong thi đàn trung Đường, tưởng tượng phong phú, từ ngữ mới lạ, giàu sắc thái lãng mạn. Lý Hạ quan tâm đời sống hiện thực, không ít bài thơ của ông đả kích vào tình trạng cát cứ phiên trấn, hoạn quan chuyên quyền, đế vương cầu tiên và sự hoang dâm, kiêu sa của đám hào môn quyền quý, ở mức độ nhất định phản ánh hiện thực xã hội đương thời, thể hiện sự đồng tình với nỗi thống khổ của nhân dân. Mặt khác do đời sống cô độc khổ muộn, tính cách lạnh lung cao ngạo, không ít bài thơ của ông mang sắc điệu tối tăm trầm lắng rõ rệt, có tác phẩm chồng chất từ ngữ khó hiểu.

將進酒

   李賀

琉璃鍾琥珀濃

小糟酒滴真珠紅

烹龍炮鳳玉脂泣

羅幃繡幕圍香風

吹龍笛擊鼉鼓

皓齒歌細腰舞

况是青春日將暮

桃花亂樂如紅雨

勸君終日酩訂醉

酒不到劉伶墳上土

Tương tiến tửu

          Lý Hạ

Lưu ly chung hổ phách nồng

Tiểu tao tửu trích chân châu hồng

Phanh long bào phượng ngọc chỉ khấp

La vi tú mạc vi hương phong

Xuy long địch kích đà cổ

Hạo xỉ ca tế yêu vũ

Huống thị thanh xuân nhật tương mộ

Đào hoa loạn lạc như hồng vũ

Khuyến quân chung nhật mính đính túy

Tửu bất đáo Lưu Linh phần thượng thổ.

Dịch nghĩa : sắp mời rượu

Chén lưu ly rượu nồng mầu hổ phách

Máng nhỏ rượu nhỏ giọt hồng như  chân châu

Xào rồng rán phượng mỡ sôi xèo xèo

Mành ngà màn gấm vây quanh thơm nức

Thổi sáo rồng đánh trống da cá sấu ¹

Răng trắng ca lưng thon ² múa

Huống hồ ngày xuân sắp về chiều

Hoa đào rơi tan tác như mưa hồng

Khuyên bạn hãy suốt ngày ngất ngưởng say

Rượu chẳng đến được đất trên mộ Lưu Linh.³

Dịch thơ:

Rượu hổ phách chén lưu ly

Hồng hồng giọt rượu khác gì chân châu

Xào rồng rán phượng sôi mau

Mành ngà màn gấm dồi dào mùi hương

Trống cá sấu thổi sáo rồng

Trắng răng ca hát lưng ong múa mềm

Ngày xuân chiều xuống êm đềm

Hoa đào hồng rụng như màn mưa rây

Khuyên anh cứ suốt ngày say

Rượu đâu đến được mộ ngài Lưu Linh.

                                Đỗ Đình Tuân

1. Lưu ly, hổ phách, chân châu, rồng phượng, sáo rồng, trống cá sấu…đều là những từ tượng trưng để chỉ những thứ quý giá.
2. răng trắng lưng thon: chỉ những ca nữ, vũ nữ đều xinh đẹp kiều diễm cả
3. Lưu Linh, tự Bá  Luân, văn nhân đời Tấn, nổi tiếng vì thích rượu, có tác phẩm Tửu đức tụng. Câu này có ý khuyên hãy kịp thời hành lạc kẻo chếtt rồi thì hết, có thích rượu đến như Lưu Linh cũng không thể được hưởng một cuộc say nào nữa.

09/11/2015

Đỗ Đình Tuân