DỊCH CÂU ĐỐI
Đến thăm nhà HÁN NGỮ Phạm Văn Dật,thấy có đôi câu đối khung
nhôm vàng rất đẹp,treo hai bên bàn thờ.Tôi hỏi nội dung,chủ nhà bảo rằng đây là
đôi câu đối do chính tay một chuyên gia Trung Quốc viết tặng khi ông còn đang
làm việc ở Quảng Ninh; “Nó rất hợp với gia cảnh của tôi,nên tôi treo để hàng
ngày chiêm nghiệm và thực hành”.Sau khi được chủ nhà giải nghĩa,tôi thấy nó phù
hợp với nhiều người,nên thử dịch thành thơ để xóm tham khảo.Nếu ai dịch hay hơn
thì tôi sẽ dùng của người ấy.Rất mong mọi người quan tâm,nhất là ông đồ
Đỗ.Nguyên bản như sau :
1.Nguyên âm :
VẾ 1 : NHẤT CẦN THIÊN HẠ VÔ NAN SỰ
VẾ 2 : BÁCH NHẪN GIA TRUNG HỮU THÁI HÒA
2.Dịch tạm :
VẾ 1:CẦN CÙ,CHỊU KHÓ – KHÔNG CÒN KHÓ
VẾ 2:NHẪN NHỊN,THƯƠNG YÊU ẮT ẤM ÊM
Làng Hóp 07-6-2013 T.D
Xin dịch là:
Trả lờiXóa-Cần cù thiên hạ không việc khó;
-Nhường nhịn trong nhà ắt ấm êm
Vẫn dùng lại THIÊN HẠ của NGUYÊN BẢN nên chưa thật thích !
XóaThì thay "trong nhà ắt" bằng "gia đình sẽ" thì có yếu tố từ hán Việt ở vế dưới cho cân đối:
Trả lờiXóa-CẦN CÙ THIÊN HẠ KHÔNG VIỆC KHÓ
-NHƯỜNG NHỊN GIA ĐÌNH SẼ ẤM ÊM.
Phương án thay thiên hạ bằng "gầm giời":
CHỊU KHÓ GẦM GIỜI KHÔNG VIỆC KHÓ
NHƯỜNG NHIN TRONG NHÀ SẼ ẤM ÊM
Trong hai phương án trên thì phương án trên thì phương án dùng thiên hạ ở vế trên và gia đình ở vế dưới hay hơn vì đảm báo được yếu tố đối thanh, là yếu tố quan trọng nhất trong phép đối. Vả lại các chữ không dịch "thiên hạ", "gia đình" trên thực tế đã việt hóa hoàn toàn rồi, không cần "dở hơi" mà dịch nữa.
Trả lờiXóaMình xem lại hai câu đối chữ Hán trên ảnh thì thấy phiên âm sai mất một chữ. Vế 2 của ông không phải chữ "Gia trung" mà là chữ "đường trung" nhưng dịch sang tiếng ta thì đều là "trong nhà" cả. Nếu thay thế bằng từ tương đương thì đều có thể dùng chữ "gia đình" theo cách dùng của người Việt Nam xưa nay. Tóm lại chỉ có thể dịch như câu dưới đây là ổn nhất:
Trả lờiXóa-CẦN CÙ THIÊN HẠ KHÔNG VIỆC KHÓ
-NHƯỜNG NHỊN GIA ĐÌNH SẼ ẤM ÊM
DỊCH chứ không phải HỌA.Dịch cần dịch sát với nguyên bản gốc vì thế không phải tránh các từ đã dịch của bản dịch khác.Dịch câu đối khác với dịch thơ.Dịch câu đối mà dịch thoát là làm hại đến nguyên tác.Tôi không biết chữ Hán nên không dám dịch.
Trả lờiXóaBao giờ thì người dịch cũng có cái mong muốn dịch sát nghĩa rồi. Nhưng các ngôn ngữ khác nhau thường luôn luôn có sự lệch pha nhất định, vì thế mà chuyển ngữ thường có sự sai lêch nhất định, rất khó tránh khỏi.Để các bạn có thể tham khảo thêm về câu đối này mình xin làm đủ các khâu nguyên văn chữ Hán, phiên âm, dịch nghĩa và dịch thơ, để người đọc hiểu được đầy đủ tinh thần của nó hơn.
Trả lờiXóa一勤天下無難事;
Nhất cần thiên hạ vô nan sự;
(người) cần cù chịu khó thì dưới gầm trời này không có việc gì là khó (đối với họ cả);
百忍堂中有太和.
Bách nhẫn đường trung hữu thái hòa.
(người biết) nhường nhịn thì trong nhà (của họ) sẽ có cuộc sống rất êm ấm.
Lời dịch của Đỗ Đình Tuân:
CẦN CÙ THIÊN HẠ KHÔNG VIỆC KHÓ;
NHƯỜNG NHỊN GIA ĐÌNH CÓ ẤM ÊM.
Qủa là THÂM NHO ! Xin cám ơn ÔNG ĐỒ ở PHỐ BEÒ đã cho tôi 2 vế dịch sát nghĩa cũng RẤT GỌN GÀNG :
XóaCẦN CU THIÊN HẠ KHÔNG VIỆC KHÓ
NHƯỜNG NHỊN GIA ĐÌNH CÓ ẤM ÊM
TÔI CŨNG CÓ 2 VẾ DỊCH THOÁT,NHƯNG KHÔNG SÁT NHƯ SAU:
XóaCẦN MẪN NGOÀI ĐỜI KHÔNG GẶP KHÓ
NHỊN NHƯỜNG TRONG HỌ CÓ THÊM VUI