Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 45

                                                               Thái Diễm

Bài 45

Tam Liệt miếu *

三烈廟	Tam Liệt miếu *
蔡女生雛卓女奔，	Thái nữ 1 sinh sồ Trác nữ 2 bôn,
落花飛絮不勝言。	Lạc hoa phi nhứ bất thăng ngôn.
千秋碑碣顯三烈，	Thiên thu bi kiệt hiển tam liệt,
萬古綱常屬一門。	Vạn cổ cương thường thuộc nhất môn.
地下相看無愧色，	Địa hạt tương khan vô quí sắc,
江邊何處吊貞魂。	Giang biên hà xứ điếu trinh hồn ?
清時多少鬚如戟，	Thanh thời đa thiểu tu như kích 3,
說孝談忠各自尊。	Thuyết hiếu đàm trung các tự tôn!

Dịch nghĩa: Miếu ba liệt nữ

Nàng Thái sinh con, nàng Trác theo trai
Hoa rụng tơ bay nói sao cho xiết
Bia kệ nghìn năm tôn thờ ba người đàn bà tiết liệt
Dưới đất nhìn nhau, sắc mặt không hổ thẹn
Bên sông, đâu nơi viếng hồn trinh ?
Thời bình lắm kẻ vểnh râu như ngọn kích
Nói hiếu bàn trung đều để suy tôn mình

Dịch thơ: Miếu ba liệt nữ

Thái Diễm bi thương, Trác Thị mừng

Tơ bay hoa rụng nói sao cùng

Nghìn năm bia kệ thờ tam liệt

Vạn cổ cương thường thuộc nhất cung

Mặt đất nhìn nhau không hổ thẹn

Bên sông đâu chốn viếng hồn trung ?

Thời bình lắm kẻ vênh râu cáo

Nói hiếu bàn trung cốt tự sùng.

                             Đỗ Đình Tuân

                               (dịch thơ)

Chú thích:

*Nguyên chú của tác giả viết: "Khoảng niên hiệu Chính Đức nhà Minh (1506-1521), Lưu Thời Cửu đi nhậm chức, thuyền tới nơi lập miếu thì bị bọn cướp giết. Cả vợ, thiếp, và con gái đều không chịu nhục, nhảy xuống sông chết. Khoảng năm Gia Tĩnh (1522-1526) được biểu dương và lập miếu thờ."

1. Chỉ Thái Diễm, tự Văn Cơ, con gái Thái Ung, cuối đời Đông Hán, gặp lúc loạn lạc, bị quân Hung nô bắt đi, sang ở Hung nô mười hai năm, sinh được hai con. Sau Tào Tháo, bạn của Thái Ung đem vàng bạc sang chuộc về. Thái nữ là tác giả bài "Bi phẫn thi".

2. Chỉ Trác Văn Quân 卓文君, con gái Trác Vương Tôn 卓王孫, người đời Hán, goá chồng về nhà. Gặp ngày Tư Mã Tương Như 司馬相如 đến dự tiệc, thấy Trác Văn Quân, bèn gẩy khúc "Phượng cầu hoàng" 鳳求凰 quyến rũ. Trác Văn Quân bỏ nhà đi theo. Theo thời xưa Thái Diễm và Trác Văn Quân là hai người đàn bà không giữ đúng lễ nghi phong tục thời đó.

3. Râu như mác. Sách "Nam sử" chép chuyện Chử Ngạn Hồi có câu: "Râu ông cứng như mác mà sao không có chí khí trượng phu", ý nói những người chỉ tốt mã bề ngoài kỳ thực vô tài.

10/7/2014

Đỗ Đình Tuân