Dịch thơ Nguyễn Khuyến bài 105

Bài 105

Canh Dần thanh minh

庚寅清明	Canh Dần thanh minh
積雨連朝今始晴	Tích vũ liên triêu kim thủy thanh
不知此日是清明	Bất tri thử nhật thị thanh minh
陰雲淡淡未全散	Âm vân đạm đạm vị toàn tán
喬木欣欣初向榮	Cao mộc hân hân sơ hướng vinh
人過伊川悲野祭	Nhân quá y xuyên bi dã tế
客從東洛感山傾	Khách túng đông cảm sơn khuynh
北窗許久凄凉甚	Bắc song hứa cửu thê lương thậm
潤筆含杯意未平	Nhuận bút hàm bôi ý vị bình

Tiết thanh minh năm Canh Dần (1890) (1)

Mấy hôm mưa liền nay mới tạnh

Nào biết đã là ngày thanh minh rồi

Mây đen vẫn còn vẩn vơ chưa tan hết

Cây cao đã mơn mởn bắt đầu xanh tốt

Người đi qua Y Xuyên thấy đám tế ngoài đồng mà buồn rầu (2)

Khách từ Đông Lạc nghe tiếng chuông kêu mà cảm việc núi đồng đổ (3)

Bấy lâu nay ở trước cửa phía bắc thấy buồn bã tệ (4)

Nhấm bút đề thơ ngậm chén uống rượu nhưng lòng vẫn chưa nguôi.

1.     Thanh minh: tên một tiết trong 24 tiết của một năm âm lịch, thường vào khoang tháng 3 (mồng 5 hoặc 6 tháng 4 dương lịch), người ta hay viếng mộ về độ ấy.

2.     Y Xuyên: Tả truyện kể: Tân Hữu qua đất Y Xuyên thấy có người dóc tóc đứng tế ở ngoài đồng mà lấy làm buồn. Tác giả mượn điển này để nói việc viếng mộ trong ngày Thanh minh.

3.     Núi đồng đổ: đời Vũ Đế nhà Hán, chuông ở điện Vị Ương, tự nhiên kêu ba ngày đêm. Đông Phương Sóc cho rắng tất có cái núi đồng nào đổ. Quả nhiên ba hôm sau có địa phương báo núi lở thật. Lời sớ của Kinh dịch có câu: “Đồng Sơn Tây băng, Lạc chung đông ứng”(núi đồng đổ ở phía tây, chuông Lạc kêu ở phương đông). Ý nói những vật tương khí tương cảm.

4.     cửa sổ phía bắc: tiếng hay dùng để chỉ chỗ ở của ẩn sĩ.

Đỗ Đình Tuân dịch thơ:

Sau mấy ngày mưa ló măt trời

Nào hay đã đến thanh minh rồi

Mây đen lảng vảng chưa tan hết

Cây cối xanh xanh đã nảy chồi

Qua đất Y Xuyên người đứng tế

Về miền Đông Lạc tiếng chuông hồi

Bấy lâu cửa bắc ngồi buồn bã

Uống rượu làm thơ dạ chẳng nguôi.

8/12/2014

Đỗ Đình Tuân