Lại dịch thơ Nguyễn Khuyến bài 50

Bài 50

Tiểu thán

小嘆

歷閱風霜半白頭

一官幸得老而休

世途今又多坷坎

利局難能寡怨尤

為我拂鬚終有隙

拭人唾面昔曾憂

百杯亦為忘情者

莫怪門前舐犢牛。

Vài lời than

Từng trải gió sương đã bạc nửa đầu

Làm một chức quan may được cáo lão về nghỉ

Trên đường đời nay lại gặp nhiều bước gập ghềnh

Trong cuộc lợi khó giữ được ít lời oán trách

Kẻ phẩy râu cho mình rút cục cũng gây nên hiềm khích ¹

Người ta nhổ vào mặt mà mình chùi đi đời xưa còn cho là đáng lo ²

Uống trăm chén rượu cũng vì để quên mọi sự

Dừng lấy làm lạ con trâu già liếm mình con nghé ở trước cửa ³

Chú thích :

1.     Phẩy râu : Đời Chân Tông nhà Tống, Khẩu Chuẩn làm Tể tướng, Đinh Vị làm tham chính. Vị rất nịnh Chuẩn. Một hôm hai người cùng ngồi ăn yến, thấy râu chuẩn bị canh dính vào, Vị liền phẩy đi hộ. Chuẩn nói đùa rằng : « Sao quan Tham chính lại lại phẩy râu cho quan Tể tướng ? ». Vị thẹn, thành hiềm khích rồi giềm với vua bãi Chuẩn để mình thay.

2.     Truyện Lâu Sư Đức trong Đường thư chép : Em Đức được cử làm quan Thái thú ở Đại Châu. Sư Đức răn bảo em nên nhẫn nhục. Em nói : « Từ nay người ta nhổ nước mọt vào mặt, cũng chỉ chùi đi thôi ». Đức bảo : « Chùi thì người ta giận, cứ để khô đi thì hơn ».

^3.        Do chữ « Lão ngưu thỉ độc » (Trâu già liếm nghé). Trâu già yêu nghé nên hay liếm vào mình nghé , ví như người ta yêu con vuốt ve con vậy. Hậu Hán thư  truyện Dương Bưu có câu « Do hoài bão ngưu thỉ độc chi ái » (còn ôm tấm lòng yêu con như trâu già liếm nghé). Con Bưu lad Dương Tu bị Tào Tháo giết, cho nên Bưu nói thế^.

Đỗ Đình Tuân dịch thơ

Từng trải gió sương bạc nửa đầu

Làm quan may được cáo về hưu

Đường đời nay gặp nhiều quanh gấp

Cuộc lợi thì sao tránh oán cừu

Chùi bọt mặt mình còn đáng ngại

Phẩy râu thất ý cũng ngầm mưu

Uống trăm chén rượu cho quên cả

Liếm nghé trước nhà chẳng lạ đâu?

27/11/2014

Đỗ Đình Tuân