Dịch thơ Nguyễn Khuyến bài 128

Bài 128

Chử thần tiên nhục

煑神仙肉	Chử thần tiên nhục
昨朝巿買一猪足	Tạc triêu  thị mãi nhất trư túc
欲学北人煑仙肉	Dục học bắc nhân chử tiên nhục
南人效北南非南	Nam nhân hiệu bắc nam phi nam
俗子從仙俗更俗	Tục tử tòng tiên tục cánh tục
所以鍾儀操土音	Sở dĩ Chung Nghi thao thổ âm
所以廣文貴苜蓿	Sở dĩ quảng văn quý mục túc
我今衰病無所求	Ngã kim suy bệnh vô sở cầu
偃鼠飲河亦满腹	Yển thử ẩm hà diệc mãn phúc

Nấu món thịt thần tiên

Sáng hôm qua ra chợ mua được một chân giò lơn

Toan học người phương Bắc nấu món thịt “thần tiên”(1)

Người Nam học Bắc Nam chẳng còn là Nam nữa

Kẻ tục theo tiên tục lại càng thêm tục

Cho nên Chung Nghi gảy đàn cứ giữ âm điệu quê hương(2)

Cho nên nhà giáo Quảng Văn quý rau mục túc (3)

Ta nay ốm yếu chả cần gì cả

Chuột nhắt uống nước sông Hà cũng chỉ đến

                                                                 no bụng thì thôi (4)

1.     Nguyên chú: ngẫu nhiên xem sách Thông thiên hiểu bắt chước nấu thịt thần tiên không thành, nhân làm thơ này

2.     Chung Nghi: quan coi nhạc ở nước Sở, bị nước Trịnh bắt hiến cho nước Tấn. Khi vua Tấn bảo trao đàn cho Chung Nghi, nghi không gẩy theo âm điệu miền Bắc, mà gảy theo âm điệu miền Nam (tức tiếng nước Sở).

3.     Quáng Văn: quan giáo chức, tTiết Lệnh Chi, người đời Đường, làm Đông cung thị độc lúc đó lương bổng thanh đạm. Lệnh Chi làm bài thơ tỏ vẻ buồn, trong đó có câu: “Bàn trung hà sở hữu, mục túc trường lan can” (Trong mâm cơmcó những gì, rau mục túc dài lê thê). Mục túc là loài rau đậu rẻ tiền. Đời sau nhân lấy tích mục túc để giễu chức quan dạy học.

4.     Yển thử: là một loài chuột nhỏ “Trang Tử, Tiêu diêu du: Yển thử ẩm hà, bất quá mãn phúc” (chuột yền thử uống nước sông Hà, chẳng qua cũng đến đầy bụng thì thôi).

Đỗ Đình Tuân dịch thơ:

Ra chợ sáng qua mua cẳng lợn

Đêm về học nấu thần tiên món

Người Nam học Bắc không còn Nam

Kẻ tục theo tiên tục quá chớn

Đàn nhạc Chung nghi giữ tiếng quê

Ăn rau thày Quảng sống thanh đạm

Ta nay đau bệnh chẳng cần gì

Chuột uống nước sông đầy bụng chán.

27/12/2014

Đỗ Đình Tuân