Đọc Quốc âm thi tập (8)

43. Trần tình 7

Chén chăng lọ chuốc rượu La Phù ¹

Khách đến ngâm chơi miễn có câu

Lòng một tấc son còn nhớ chúa

Tóc hai phần bạc bởi thương thu

Khó bền mới phải người quân tử

Mạnh gắng thì nên kẻ trượng phu

Cày ruộng cuốc vườn dầu hết khỏe ²

Tôi Đường Ngu ở đất Đường Ngu.

1. Rượu La Phù : La Phù là tên một ngọn núi ở Quảng Đông, phong cảnh rất đẹp, tương truyền Cát Hồng đời Tấn tu tiên đắc đạo ở đây. Tô Đông Pha đời Tống, khi ở Quảng Đông tự chế lấy một thứ rượu ngon gọi là rượu La Phù

2. Hết khỏe : hết sức

44. Trần tình 8

Chớ cậy sang mà ép nề

Lời chẳng phải vưỡn khôn nghe

Co que ¹ thế bấy ruột ốc

Khúc khỉu là chi trái hòe

Hai chữ công danh chăng cảm cốc ²

Một trường ân oán những hăm he ³

Làm người mựa ⁴ cậy khi quyền thế

Có thuở bàn cờ tốt đuổi xe.

1. Co que : cong queo

2. Chăng cảm cốc : dửng dưng không bận lòng

3. Hăm he : hầm hè

4. Mựa: chớ

45. Trần tình 9

Bảy tám mươi bằng một bát tay ¹

Người sinh ở thế mỗ hèn thay

Lan Đình ² tiệc họp mây ảo

Kim Cốc ³ vườn hoang dế cày

Nhật nguyệt soi đòi chốn hiện

Đông hè trải đã xưa hay

Ta còn lẳng dẵng ⁴ làm chi nữa

Tượng ⁵ có trời bày đặt vay.

1. Một bát tay: một gang tay

2. Lan Đình: tên một cái đình ở huyện Thiệu Hưng tỉnh Chiết Giang, nơi Vương Hy Chi đời Tấn, một văn sĩ văn hay chữ đẹp, từng họp bạn uống rượu ngâm thơ, viết bài “Lan Đình tập tự” còn được lưu truyền.

3.Kim Cốc, tên khu vườn của Thạch Sùng đời Tấn, ở huyện Lạc Dương tỉnh Hồ Nam. Trong vườn Thạch Sùng có làm một cái lầu gọi là Thanh Lương đài cho người thiếp yêu là Lục Châu ở, nơi mà sau này nàng gieo mình từ trên lầu xuống tự tử. Câu này ý nói một khu vườn nổi tiếng của một người giàu sang tột bậc như Thạch Sùng rồi cũng thành hoang phế.

4.Lẳng dẵng: dùng dằng không dứt khoát

5.Tượng: tuồng như

46. Thuật hứng 1

Trúc mai bạn cũ họp nhau quen

Cửa mận tường đào chân ngại chen

Chơi nước chơi non đeo tích cũ ¹

Qua ngày qua tháng dưỡng thân nhàn

Thời nghèo ² sự biến nhiều bằng tóc

Nhà lạnh quan thanh lạnh nữa đèn ³

Mùi thế đắng cay cùng mặn chat

Ít nhiều đã vẽ ⁴ một hai phen.

1. Tích cũ: tật cũ

2. Thời nghèo: thời thế khó khăn hiểm nghèo

3. Lạnh nữa đèn: lạnh hơn cả ngọn đèn lạnh

4. Đà vẽ: TVG phiên là “đà vẽ” (đã chỉ vẻ cho, mách bảo cho). ĐDA, BVN phiên là “đã vậy”

47. Thuật hứng 2

Có thân thì cốc khá làm sao

Lửng vửng ¹ công hư ² tuổi tác nào

Người ảo hóa ³ khoe thân ảo hóa

Thuở chiêm bao thốt sự chiêm bao

Rừng thiền ⁴ ắt thấy nên đầm ấm

Đường thế ⁵ nào nề chẳng thấp cao

Ai rặng ⁶ mai hoa thanh hết tấc

Lại chăng được chép khúc Ly tao.⁷

1. Lửng vửng: lờ vờ không thiết thực

2. Công hư: uổng công

3. Người ảo hóa: thân ảo hóa, túc huyễn thân. Nhà Phật gọi thể xác con người là “huyễn thân”, do tứ đại (đất, nước, lửa, gió) kết hợp giả tạm mà thành, còn đấy rồi mất đấy, biến hóa vô thường…

4. Rừng thiền: tức “thiền lâm” chỉ nơi tu hành đạo Phật

5. Đường thế: đường đời

6. Rặng: rằng

7. Ly tao: tác phẩm của Khuất Nguyên, người nước Sở thời Chiến Quốc(481-221 trước Tây lịch)

48. Thuật hứng 3

Một cày một cuốc thú nhà quê

Áng cúc lan xen vãi đậu kê

Khách đến chim mừng hoa xẩy rụng ¹

Chè tiên ² nước kín ³  nguyệt đeo về

Bá Di ⁴ người rặng thanh là thú

Nhan Tử ⁵ ta xem ngặt ấy lề

Hễ tiếng dữ lành tai quản đắp ⁶

Cầu ai khen lẫn lệ ⁷ ai chê.

1. xẩy rụng: tiếng chim kêu khiến hoa chợt động và rụng

2.Chè tiên: tiên là nấu. Chè tiên là nấu nước chè

3. Nước kín (ghín): kín nước, gánh nước

4. Bá Di: Con vua nước Cô Trúc đời Thương. Sau khi cha mất, Bá Di cùng em là Thúc Tề nhuuwngf ngôi vua cho nhau, không ai chịu nhận, rồi cả hai cùng bỏ trốn. Khi Chu Vũ Vương diệt nhà Thương, hai ông không phục vào ở ẩn trong núi Thú Dương, hái rau vi mà ăn không chịu ăn thóc nhà Chu. Mạnh Tử khen Bá Di là « Thánh chi thanh » (bậc thánh thanh khiết)

5. Nhan Tử: Nhan Uyên, học trò của Khổng tử sống rất thanh bạch

6. Tai quản đắp: bịt tai không nghe

7. Lệ: sợ

01/09/2015

Đỗ Đình Tuân