Thủy Tiên

 Thủy Tiên gợi trong trí ta hình ảnh một nàng tiên tha thướt, xiêm y trắng toát, uyển chuyển với vũ khúc nghê thường trên mặt nước. Thủy Tiên là tên một loài hoa thanh nhã, cánh hoa trắng muốt, đường kính không quá ba phân, mọc từng chùm, nhụy hoa màu vàng hình chuông, lá xanh hình lưỡi liềm dài độ hơn một gang tay, mọc trên một củ như loại hành tây.

Thủy Tiên có mùi thơm thoảng nhẹ hay nồng đượm tuỳ theo từng loại, có loại cánh đơn, loại cánh kép, loại nhụy trắng, loại nhụy vàng. Họ hàng Thủy Tiên có hàng trăm loại khác nhau, gần nhất là loại hoa Daffodil màu vàng rực rỡ. Thủy Tiên có tên ngoại quốc là Narcisscus . Huyền thoại Tây phương về Narcisscus không đẹp như tên Thủy Tiên của ta. Tương truyền chàng trai Narcisscus là một đấng nam nhi trời cho đẹp. Chàng trai này lại say mê nhan sắc của mình nên thường soi hình trên mặt nước. Một hôm lâng lâng sảng khoái quá, chàng bèn nhảy xuống nước để ôm bóng mình. Chàng chết đuối và tại đó một cây hoa mọc lên, mang tên chàng.

Muốn có hoa nhân dịp Tết, phải gọt từ ngày 4 hay ngày 6 tháng Chạp, tuỳ theo thời tiết khí hậu nóng hay lạnh. Dụng cụ cần thiết gồm một cây dao nhỏ, mỏng và thật bén, một dao nhỏ hình lòng máng và một nhíp nhỏ. Mục đích cắt tỉa Thủy Tiên là gây vết sẹo do dao cắt vào một phía lá hay cành hoa, phía không cắt sẽ phát triển bình thường, làm cho lá hay cọng hoa cong lại nhiều hay ít tùy theo độ cắt.


Nói đến gọt Thủy Tiên là ta nghĩ đến những cụ đồ ngồi tụ quần bên những chậu Thủy Tiên chờ giao thừa và những cánh hoa trắng muốt hương thơm nhẹ nhàng từ từ hé nở chào mừng ngày đầu năm. Các cụ đặt ra các giải thưởng cho những chậu tỉa khéo và người thắng giải rất lấy làm vinh dự, nhất là các cô tiểu thư đang độ tuổi kén chồng.

Những chậu hoa đủ tiêu chuẩn phải hoàn mỹ cả bốn phần: hoa, lá, vẩy củ và rễ. Hoa đẹp thường là hoa đơn, đồng loạt nở mãn khai hay hàm tiếu. Lá phải xanh mướt mà không xanh sậm, hình lưỡi kiếm gọi là kiếm điệp, hay hình hơi quăn gọi là kiểu cua bò. Vẩy củ được xem như vẩy rồng, phải giữ sao cho trắng tinh và hình cong đều đặn. Rễ phải cong vòng, trắng muốt, xem như …râu rồng.

Tỉa làm sao để hoa hàm tiếu hay mãn khai vào ngày đầu năm là thành công. Trong khi nụ hoa đang vươn lên, có thể hướng giò hoa theo ý mình bằng cách gọt nhẹ vào cạnh độ một ly, giò hoa sẽ cong theo phía cắt.

Thủy Tiên rất thích hợp với nước, khi đã cắt lộ một phần và ngâm trong nước, củ vẫn không bị thối, và khi đặt nằm ngang, lá và giò hoa vươn thẳng đứng, rễ đâm xuống theo chiều ngược lại, lá vây quanh các giò hoa như những bàn tay nâng niu những cánh hoa tinh khiết.

Có thể đặt hoa trong chậu nước có lót sỏi trắng để ổn định vị thế. Hoa Thủy Tiên không đẹp rực rỡ như hoa Hồng, không bền bỉ như Cúc, nhưng những cánh hoa trắng muốt điểm nhụy vàng còn được gọi là chén vàng trong đĩa ngọc, như một đỏm dáng rất cốt cách, lại thêm hương thơm ngọt ngào thoảng nhẹ không có hoa nào so sánh được. Chính vì tao nhã và thanh thoát mà hoa có một giá trị riêng.

Củ Thủy Tiên sau khi tỉa sẽ cho lá và hoa ngắn lại, lá cong vòng, bao bọc cành hoa ở giữa. Theo chiều hướng tạo nên sự phát triển không đều của lá và cành hoa do sự cắt tỉa, ta có thể tạo nên nhiều hình thế đặc biệt, ví dụ tạo hình chim, gà, giỏ hoa, hoa sen, con rồng…Có thể đặt củ trên bình thuỷ tinh cao để rể vươn dài ra như chòm râu bạc.

Không phần thưởng nào lâng lâng thanh thoát bằng nhìn một chậu hoa đẹp nở theo đúng ý định mỗi phần hoa, lá, củ và rể hoà hợp giữa công trình của tạo hoá và người yêu hoa. Chúc các bạn yêu hoa có một chậu Thủy Tiên đẹp trong ngày đầu Xuân.

Sưu tầm 

Hữu Trung