Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 24

Bài 24

Thương Ngô tức sự

蒼梧即事	Thương Ngô tức sự
虞帝南巡更不還，	Ngu đế 1 nam tuần cánh bất hoàn,
二妃洒淚竹成班。	Nhị phi 2 sái lệ trúc thành ban
悠悠陳跡千年上，	Du du trần tích thiên niên thượng,
歷歷群書一望間。	Lịch lịch quần thư nhất vọng gian.
新潦初添三尺水，	Tân lạo sơ thiêm tam xích thuỷ,
浮雲不辨九疑山。	Phù vân bất biện Cửu Nghi 3 san
尋聲遙謝琵琶語，	Tầm thanh dao tạ tỳ bà ngữ 4.
千里青山不耐旋。	Thiên lý thanh sam bất nại hàn.

Dịch nghĩa: Tức sự ở Thương Ngô

Vua Ngu đi tuần phương nam chẳng trở về.
Hai bà phi khóc, nước mắt vương vào cây trúc thành những vệt lốm đốm.
Xa xăm dấu cũ nghìn năm trước

Vẫn còn nhìn thấy rõ ràng trong sử sách.
Nước lũ mới đổ về cao hơn ba thước.
Mây che khuất không nhìn rõ núi Cửu Nghi.
Nghe vẳng tiếng tỳ bà nhưng phải từ tạ.
Kẻ mặc áo xanh này từ nghìn dậm đến, không chịu lạnh nổi.

Dịch thơ: Tức sự ở Thương Ngô

Vua Thuấn tuần du chẳng trở về

Trúc còn lốm đốm lệ hai phi

Xa xăm dấu cũ nghìn năm trước

Còn thấy rõ ràng sử sách ghi

Dòng lũ mới thêm ba thước nước

Cửu Nghi mờ mịt đám mây che

Tỳ bà vẳng tiếng đành từ tạ

Sợ lạnh xứ này chẳng dám đi.

                          Đỗ Đình Tuân

                             (dịch thơ)

Chú thích:

Thương Ngô: tên núi, tức là núi Cửu Nghi. Sử chép, xưa vua Thuấn đi tuần phương nam, mất ở Thương Ngô rồi chôn ở đó.

1. Vua nước Ngu, tức vua Thuấn.

2. Chỉ hai bà phi của vua Thuấn, tức Nga Hoàng và Nữ Anh. Vua Thuấn đi tuần phương nam, chết ở Thương Ngô. Hai phi đi tìm, khóc nước mắt nhỏ xuống những cây trúc thành vết lốm đốm và tự trầm chết theo bên dòng sông Tương.

3. Núi có chín ngọn giống nhau, khó phân biệt nên đặt tên ra thế.

4. Lấy ý từ bài Tỳ bà hành của Bạch Cư Dị. Trong Tỳ bà hành có câu: "Giang châu tư mã thanh sam thấp" (Quan Tư mã châu Giang khóc ướt vạt tràng áo xanh), Nguyễn Du dịch là: "Sụt sùi giở nỗi đoạn tràng, Giọt châu tầm tã, đẫm tràng áo xanh".

5/7/2014

Đỗ Đình Tuân