NGÀY NÀY 40 NĂM TRƯỚC

Ngày 26.3.1975

(trích Hành trình đến dinh ĐL)
"Buổi sáng ở biển đến thật sớm, mới hơn 5 giờ đã thấy những tia nắng bình minh nhuộm đỏ chân trời đằng đông. Hình như chỉ đợi có thế những dòng người từ bên kia bờ lại lũ lượt kéo về. Khác hẳn tối hôm qua. Hôm nay đoàn người di tản trở về thành phố có đủ nam, phụ, lão, ấu, ai cũng tay xách nách mang. Xe 380 án ngữ ngay đầu bến phà, ngồi trong xe nhìn ra Trang nói nhỏ với cả xe:
- Hình như dân thành Huế kéo nhau ra đây hết thì phải? Thảo nào hôm qua mình đến Huế thấy vắng như chùa Bà Đanh ấy.
- Thì dân người ta cũng sợ chứ, hai bên đánh nhau thế nào chả có “tên rơi, đạn lạc”, chẳng biết thế nào cứ tránh đi là hơn- Luông có vẻ hiểu biết.
- Có lẽ người ta sợ như hồi Mậu Thân ấy, hồi ấy mình đánh vào rồi thì bọn Mỹ ném bom. Lúc mình rút ra nó quay lại giết hết những người ở lại với giải phóng nên dân chết nhiều lắm- Trang đồng tình, cậu cũng đã tìm hiểu được nhiều tư liệu về Huế trong những năm nằm ở A- Lưới.
Thọ đột ngột chuyển đề tài:
- Cứ bảo con gái Huế đẹp nhưng từ hôm qua đến nay tớ chả gặp “em” nào đẹp cả.
- Tớ cũng thấy thế, cứ nghe đồn đại mãi mà có phải thế đâu?- Trực cũng góp chuyện.
- Bỏ nhà, bỏ cửa chạy ra đây nằm vạ nằm vật, nhịn đói nhịn khát mấy ngày thì tiên cũng thành cú vọ, còn đòi ai đẹp được- Trang gắt.
Quả thật, những dòng người đang diễu qua trước mắt họ trông mới đáng thương làm sao, ai cũng tiều tuỵ, mệt mỏi như không còn sức sống. Anh em họ cũng muốn ra tay giúp đỡ họ nhưng biết là không xuể vì dân thì quá đông mà họ chỉ có một dúm người, lại còn lúc nào cũng phải cảnh giác sẵn sàng chiến đấu nữa chứ. Trang lại nhớ đến người thiếu phụ đêm qua, mặc dù còn trẻ nhưng cậu hiểu những gì mà những con người này đã trải qua trong mấy ngày vừa rồi.
Thấy dòng người chủ yếu là dân thường Thận ra lệnh cho số lái xe đi thống kê sơ bộ các loại phương tiện mà địch đã bỏ lại đây, chủ yếu là tăng thiết giáp. Sau một hồi đếm đi đếm lại rồi leo vào tận nơi kiểm tra cả bọn kéo về xe 386, Hoả thay mặt bốn anh em báo cáo:
- Báo cáo “đại trưởng”! Tổng số có hơn 60 xe tăng thiết giáp, đủ cả M48, M113, cao xạ tự hành và xe công trình. Còn lại ô tô, xe kéo pháo thì nhiều lắm, đếm không xuể.
Trang còn chui vào xe nhặt về một lô quân kỳ của nguỵ. Những lá quân kỳ của lính thiết giáp ngụy thêu khá cầu kỳ với những hình thù rất dữ tợn, cậu vứt thành đống dưới băng xích xe:
- Cả một thiết đoàn nguyên vẹn đấy, nó mà “chơi” thì đại đội mình “toi” hết chứ còn gì!
- Đúng thế!- Thận xác nhận- Lúc mới đến đây tớ cũng nghĩ y như cậu, thế cho nên gom được ít nào phải cho về phía sau ngay, để chúng tập trung ở đây thấy có ba chục “mống” chúng mà hăng lên đánh lại thì “toi” cả nút thật".

Còn về chuyện ngày GP Huế là 25.3 hay 26.3 cũng đã được nhắc đến ở nhiều chỗ rồi. Nếu cứ lý luận phải "hoàn toàn giải phóng" thì cho đến giờ miền Nam vưỡn chưa GP đâu. Lý do ư: vưỡn còn Hoàng Sa đấy, bị TQ chiếm từ 1974 cơ mà. Về nguyên nhân thì cơ bản như bác Tai Le đã com ở stt trước. Thực ra lúc đầu là người ta định ưu ái Trung đoàn 6- đoàn Phú Xuân, đứa con dứt ruột của TTH nên đã may cờ lớn (8x12met) trao cho nó để về cắm cờ. Song nó là đơn vị đánh chác kém nhất, khi khắp cả Bắc, Đông, Nam, Tây Nam Huế đã động binh rồi thì nó vẫn nằm án binh bất động, kiểu "tọa sơn quan hổ đấu ấy mà". Vì vậy, khi các đơn vị đã vào Huế rồi còn đuổi địch ra cả Thuận An từ 25.3 thì sáng hôm sau e6 mới mò về và kéo cờ lên kỳ đài. Thế là người ta lấy ngày đó làm ngày GP Huế.
Thấy vô lý vậy nhiều người lên tiếng, trong đó có một GS ở ĐH Huế. Ông ấy tổng hợp từ Lịch sử đảng bộ các huyện trong tỉnh thấy huyện nào cũng GP vào 25.3 và đặt câu hỏi: "Tại sao tất cả các huyện trong tỉnh đã GP vào 25.3 mà tỉnh lại GP vào 26.3?". Bài này cũng đã được TC LSQS đăng song không ai trả lời câu hỏi ấy cả. Và lời mời dự HT của Viện LSQS với miềng cũng rơi tõm vào hư vô.
Sau này miềng có dịp gặp gỡ với một số vị tướng đã từng CĐ ở TTH và đặt câu hỏi thì các bác ấy nói thế này: "Năm 75 ông TQ Thanh là trung đoàn trưởng của Trung đoàn 6, khi vấn đề xem lại ngày GP Huế được đặt ra thì ổng đang là 2/// TL quân khu 4. Vì vậy khi Viện LSQS nêu vấn đề tổ chức hội thảo ổng đã bằng mọi cách gạt đi". Nhưng lạ một điều là ổng đã "đi" lâu rồi mà người ta không tiếp tục làm rõ. Hay là "đã hóa bùn" rùi?

Bãi CLP ở Thuận An đây (chú thích trong ảnh 4.75 là sai):