Dịch Bắc hành tạp lục: Bài 14

Bài 14.

Đề Đại Than Mã Phục Ba miếu

題大灘馬伏波廟	Đề Đại Than Mã Phục Ba miếu
鑿通嶺道定炎墟，	Tạc thông lĩnh đạo định Viêm 1 khư,
蓋世功名在史書。	Cái thế công danh tại sử thư.
向老大年矜钁鑠，	Hướng lão đại niên căng quắc thước 2
除衣食外盡贏餘。	Trừ y thực ngoại tẫn doanh dư 3.
大灘風浪留前烈，	Ðại Than 4 phong lãng lưu tiền liệt,
古廟松杉隔故閭。	Cổ miếu tùng sam cách cố lư.
日暮城西荊棘下，	Nhật mộ thành Tây 5 kinh cức hạ,
霪潭遺梅更何如。	Dâm Ðàm 6 di hối cánh hà như.

Dịch nghĩa: Đề miếu Mã Phục Ba ở Đại Than

Ðục xuyên qua đường Ngũ lĩnh, bình định cõi Nam
Công danh trùm đời ghi trên sử sách
Già lớn tuổi rồi còn khoe quắc thước
Ngoài cơm áo ra, mọi thứ là thừa (4)
Sóng gió Ðại Than còn để dấu công oanh liệt thời trước
Cây tùng, cây sam ở ngôi miếu cổ xa cách quê nhà
Chiều tà dưới đám gai gọc phía tây thành (5)
Nỗi hận ở Dâm Ðàm (6), sau cùng ra làm sao?

Dịch thơ: Đề miếu Mã Phục Ba ở Đại Than

Ngũ Lĩnh xuyên qua định cõi Nam

Trùm đời danh tiếng sử xanh thơm

Già còn quắc thước ngồi lưng ngựa

Mọi thứ đâu cần cốt áo cơm

Sóng gió Đại Than còn để dấu

Gốc tùng miếu cổ một cây sam

Tây thành nấm mộ trùm gai góc

Bên vũng Dâm Đàm một tiếng than.

                                 Đỗ Đình Tuân

                                    (dịch thơ)

Chú thích:

1. Viêm bang: chỉ những xứ nóng phía nam Trung Hoa
2. Mã Viện ngoài 60 tuổi còn xin vua đi đánh dẹp. Vua không cho, ông bèn mặc giáp, cầm kiếm, nhảy lên ngựa phi…Vua khen: “ông này quắc thước lắm”.
3. Thiếu Dư, em họ của Mã Viện, nói: "Kẻ sĩ chỉ cần lo cơm áo cho đủ, ở quê hương trông nom mồ mả rung vườn. Cần gì vất vả đi kiếm công danh mà khổ thân".
4. Một ghềnh lớn của sông Minh Giang hay Tả Giang. Truyền thuyết cho rằng Mã Viện đem quân sang nước ta đã phá thác, ghềnh để dễ đi thuyền. Cho nên những chỗ có ghềnh, thác trên các sông miền Nam Trung quốc đều có miếu thờ Mã Viện.
5. Mộ Mã Viện chôn ở phía tây thành.
6. Tên đầm. Mã Viện đem quân đánh Hai Bà Trưng mãi không được, phải lui quân về Lãng Bạc. Trời nóng bức, hơi độc từ hồ bốc lên, diều hâu bay không được. Viện hối hận đã không nghe lời em mình.

29/6/2014

Đỗ Đình Tuân