Dịch Bắc hành tạp lục: bài 11

Bài 11

Giáp Thành Mã Phục Ba miếu

夾城馬伏波廟	Giáp Thành Mã Phục Ba miếu
六十老人筋力衰，	Lục thập lão nhân cân lực suy,
據鞍被甲疾如飛。	Cứ an bị giáp tật như phi.
殿庭只慱君王笑，	Ðiện đình chỉ bác quân vương tiếu,
鄉里寧知兄弟悲。	Hương lý ninh tri huynh đệ bi 1
銅柱僅能欺越女，	Đồng trụ 2 cận năng khi Việt nữ,
珠車畢竟累家兒。	Châu xa tất cánh luỵ gia nhi 3.
姓名合上雲臺畫，	Tính danh hợp thướng Vân Đài 4 hoạ,
猶向南中索歲時。	Do hướng Nam trung sách tuế thì 5.

Dịch nghĩa: Miếu Mã Phục Ba ở Giáp Thành

Người già tuổi sáu mươi thì gân sức suy.
Ông còn mặc giáp nhảy lên ngựa nhanh như bay.
Chỉ chuốc một nụ cười của nhà vua nơi cung điện.
Ðâu biết anh em nơi quê hương thương xót cho ông!
Cột đồng chỉ dối được đàn bà con gái Việt.
Chứ như xe ngọc châu chở về, thì lại để luỵ cho con cháu ông.
Tên tuổi ông (đáng lẽ) được ghi nơi bức hoạ Vân Ðài.
Sao lại đòi nước Nam hằng năm phải cúng tế ?

Dịch thơ: Miếu Mã Phục Ba ở Giáp Thành

Ở tuổi sáu mươi vẫn khỏe thay

Ngài còn cưỡi ngựa phi như bay

Lập bao công trạng vui cung điện

Đâu biết anh em xót tháng ngày

“Đồng trụ” dối lừa người nước Việt

“Châu xa” để lụy vợ con ai ?

Đài Mây tên tuổi sao không vẽ

Lại bắt người Nam cúng tế Ngài ?

                             Đỗ Đình Tuân

                               (dịch thơ)

Chú thích

1. Em Mã Viện là Thiếu Du thấy anh hamạpập cong danh thường than rằng : « chỉ mua lấy cái khổ vào thân »
2. Đồng trụ: tương truyền Mã Viện sau khi thắng Hai Bà Trưng đã cho dựng cột đồng ở Quảng Tây
3. Lụy gia nhi: khi thắng trận Mã Viện có cho chở một xe hạt ý dĩ về để chữa bệnh tê thấp. Có người tố cáo với nhà vua là Mã Viện chở về một xe châu báu để làm của riêng. Vua giận lắm, vì thế khi Mã Viện chết vợ con không dám đưa xác về quê mà phải chon ở phía tây kinh thành.
4. Vân đài: Vua Hán Quang Vũ cho lập một cái đài cao (Đài Mây) và truyền vẽ tượng 28 vị công thần treo nơi đài để tuyên công
5. Sauk hi Mã Viện chết vua Tầu bắt  dân Việt phải lập đền thờ. Đền ở Giáp Thành là một.

Giáp thành: nơi ranh giới Việt Nam và Trung Hoa. Mã Phục Ba: Tên Mã Viện hiệu phục ba tướng quân, 60 tuổi còn đi đánh giặc lập công. Vua thương tuổi cao không nỡ cho đi, Mã Viện liền mặc áo giáp nhảy lên yên ngựa tỏ ra mình còn khoẻ mạnh. Vua cười nói: "Ông này quắc thước lắm".

27/6/2014
Đỗ Đình Tuân